Deklaracja dostępności a NGO w Polsce

Choć dostępność cyfrowa to pojęcie stosunkowo młode, to warto znać podstawowe wymagania w tej dziedzinie tym bardziej, że temat ten dotyczy także organizacji pozarządowych, często realizujących szereg zadań dla podmiotów publicznych. Wprowadzenie zasad dostępności np. stron internetowych czy aplikacji mobilnych jest kluczowe, aby zapewnić dostępność takich treści dla wszystkich użytkowników, a w tym osób z niepełnosprawnościami. Czym są WCAG i kto jest zobowiązany do ich przestrzegania? Czym jest deklaracja dostępności oraz co może pomóc NGO w spełnieniu wymagań?

Spis Treści

• Znaczenie dostępności cyfrowej dla NGO
• Czym jest WCAG?
• Kto jest zobowiązany przestrzegać WCAG w Polsce?
• Czym jest alternatywny dostęp?
• Deklaracja dostępności
• WCAG w praktyce: wtyczki dla CMS

Znaczenie dostępności cyfrowej dla NGO

Dostępność cyfrowa jest jednym z kluczowych elementów działalności organizacji pozarządowych w Polsce. Zapewnienie, że treści internetowe są dostępne dla wszystkich użytkowników, w tym osób z niepełnosprawnościami, jest nie tylko wymogiem prawnym, ale także wyrazem zaangażowania w jak najszerszy dostęp prezentowanych treści. NGO działają często na rzecz grup wykluczonych lub marginalizowanych, dlatego tym bardziej ważne jest, aby ich strony internetowe i aplikacje były łatwo dostępne dla każdego. Wdrożenie wytycznych WCAG może zwiększyć zasięg działań NGO, poprawić komunikację z beneficjentami oraz wzmocnić ich wizerunek jako organizacji odpowiedzialnych społecznie. Przestrzeganie zasad dostępności sprzyja również lepszej widoczności w wyszukiwarkach, co jest dodatkowym atutem dla zwiększenia wpływu i efektywności działań NGO. Strony internetowe podmiotów publicznych muszą być dostępne cyfrowo od 23 września 2020 r., a aplikacje mobilne od 23 czerwca 2021 r.

Czym jest WCAG?

Web Content Accessibility Guidelines, znane jako WCAG, to zbiór wytycznych opracowanych przez World Wide Web Consortium (W3C) w ramach inicjatywy Web Accessibility Initiative (WAI). Celem WCAG jest zapewnienie, że treści internetowe są dostępne dla jak najszerszej grupy użytkowników, w tym osób z różnymi niepełnosprawnościami. Wytyczne te opierają się na czterech podstawowych zasadach: Postrzegalność, Funkcjonalność, Zrozumiałość oraz Solidność, znanych jako zasady POUR.

Postrzegalność (Perceivable)

Treści i komponenty interfejsu użytkownika muszą być przedstawione w sposób, który umożliwia ich odbiór za pomocą zmysłów. Oto, co należy uwzględnić:

• Tekst alternatywny: Wszystkie obrazy powinny mieć odpowiednie opisy alternatywne (alt text).
• Multimedia: Zapewnienie transkrypcji dla nagrań audio oraz napisów dla materiałów wideo.
• Kolor i kontrast: Używanie odpowiedniego kontrastu kolorów, aby tekst był czytelny dla osób z wadami wzroku.
• Skalowalność tekstu: Umożliwienie użytkownikom powiększania tekstu bez utraty czytelności i funkcjonalności strony.

Funkcjonalność (Operable)

Elementy nawigacyjne i elementy interfejsu muszą być dostępne i użyteczne dla wszystkich użytkowników. Ważne aspekty to:

• Nawigacja klawiaturą: Zapewnienie pełnej nawigacji po stronie za pomocą klawiatury.
• Czas na wykonanie zadania: Zapewnienie użytkownikom odpowiedniej ilości czasu na przeczytanie treści i wykonanie czynności.
• Łatwość nawigacji: Struktura nawigacji powinna być prosta i intuicyjna, z wyraźnymi etykietami linków i nagłówkami.
• Unikanie błyskających elementów: Ograniczenie użycia treści mogących wywoływać ataki epilepsji (np. błyskających obrazów).

Zrozumiałość (Understandable)

Informacje i obsługa interfejsu muszą być zrozumiałe. Ważne elementy to:

• Czytelność tekstu: Używanie prostego i zrozumiałego języka, odpowiedniego dla docelowej grupy odbiorców.
• Przewidywalność: Upewnienie się, że nawigacja i elementy interaktywne działają w przewidywalny sposób.
• Pomocne sugestie: Zapewnienie jasnych wskazówek i sugestii, gdy użytkownicy popełniają błędy (np. w formularzach).

Solidność (Robust)

Treści muszą być solidnie zbudowane i kompatybilne z różnymi technologiami pomocniczymi oraz przyszłymi standardami. Oto, co należy uwzględnić:

• Poprawne kodowanie: Stosowanie standardowych znaczników HTML i ARIA (Accessible Rich Internet Applications) do tworzenia treści.
• Kompatybilność: Upewnienie się, że strona działa poprawnie na różnych urządzeniach i w różnych przeglądarkach, oraz że jest kompatybilna z technologiami pomocniczymi (np. czytnikami ekranu).

Kto jest zobowiązany przestrzegać WCAG w Polsce?

Do przestrzegania wytycznych WCAG zobowiązane są w Polsce głównie podmioty publiczne. Zgodnie z ustawą z dnia 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych, wszystkie strony internetowe oraz aplikacje mobilne podmiotów publicznych muszą być zgodne z wytycznymi WCAG 2.1 na poziomie AA.

Podmioty publiczne obejmują:

• Organy administracji rządowej i samorządowej.
• Jednostki sektora finansów publicznych, takie jak szkoły, przedszkola, uczelnie, szpitale publiczne.
• Instytucje użyteczności publicznej, jak biblioteki, muzea, teatry.
• Organizacje pozarządowe i stowarzyszenia realizujące zadania publiczne finansowane z budżetu państwa lub samorządów.

Czym jest alternatywny dostęp?

Alternatywny dostęp to termin używany w kontekście dostępności cyfrowej, który odnosi się do zapewnienia użytkownikom alternatywnych metod dostępu do treści, gdy standardowe metody są niedostępne z różnych powodów, takich jak niepełnosprawność, brak kompatybilności technologicznej czy inne bariery. Celem alternatywnego dostępu jest zapewnienie wszystkim użytkownikom możliwości korzystania z tych samych informacji i usług, niezależnie od ich indywidualnych potrzeb i ograniczeń.

Przykłady alternatywnego dostępu

1. Tekst alternatywny dla obrazów: Obrazy na stronach internetowych mogą zawierać ważne informacje. Tekst alternatywny (alt text) opisuje obraz, umożliwiając użytkownikom korzystającym z czytników ekranu zrozumienie treści obrazu.
2. Transkrypcje dla materiałów audio i wideo: Nagrania audio i wideo mogą być niedostępne dla osób niesłyszących lub słabosłyszących. Transkrypcje tekstowe oraz napisy do wideo zapewniają dostępność tych treści.
3. Łatwy do odczytania tekst: Dla osób z trudnościami w czytaniu lub zrozumieniu skomplikowanego języka, łatwy do odczytania tekst przedstawia informacje w prostszy sposób, używając jasnego i zrozumiałego języka.
4. Alternatywne metody nawigacji: Umożliwienie nawigacji po stronie internetowej za pomocą klawiatury zamiast myszy jest kluczowe dla osób z ograniczeniami motorycznymi.
5. Zwiększony kontrast i powiększenie tekstu: Osoby z wadami wzroku mogą potrzebować większego kontrastu lub powiększonego tekstu, aby móc czytać treści na stronie internetowej.

Alternatywny dostęp jest istotnym elementem zapewnienia pełnej dostępności stron internetowych i aplikacji cyfrowych. Jego znaczenie można podkreślić w kilku kluczowych aspektach:

• Inkluzja społeczna: Umożliwia wszystkim użytkownikom, niezależnie od ich niepełnosprawności czy ograniczeń, dostęp do informacji i usług.
• Zgodność z przepisami: W wielu krajach, w tym w Polsce, prawo wymaga zapewnienia dostępności cyfrowej zgodnie z wytycznymi WCAG.
• Poprawa użyteczności: Nawet użytkownicy bez niepełnosprawności mogą korzystać z lepiej zaprojektowanych treści i funkcji.
• Reputacja organizacji: Organizacje, które dbają o dostępność cyfrową, są postrzegane jako odpowiedzialne społecznie i inkluzywne.

Zapewnienie alternatywnego dostępu to nie tylko spełnienie wymogów prawnych, ale także wyraz szacunku i zaangażowania w tworzenie społeczeństwa dostępnego dla wszystkich.

Deklaracja dostępności

Deklaracja dostępności to dokument informujący użytkowników o stanie dostępności cyfrowej strony internetowej lub aplikacji mobilnej danego podmiotu publicznego. Jest to obowiązkowy element zgodnie z polskim prawem i ma na celu transparentność oraz umożliwienie użytkownikom zrozumienia, jakie elementy strony są zgodne z wytycznymi WCAG oraz jakie mogą napotkać bariery.

Deklaracja dostępności powinna zawierać:

• Datę publikacji i aktualizacji strony.
• Status zgodności z WCAG.
• Opis niedostępnych treści.
• Informacje o alternatywnych sposobach dostępu do treści.
• Dane kontaktowe osoby odpowiedzialnej za dostępność.
• Procedurę wnioskowo-skargową.

WCAG w praktyce: Wtyczki dla CMS

W przypadku tworzenia strony internetowej za pomocą systemów zarządzania treścią (CMS) takich jak WordPress, istnieją wtyczki, które mogą w łatwy sposób pomóc w zapewnieniu zgodności z wytycznymi WCAG. Oto kilka popularnych wtyczek wspierających dostępność:

• WP Accessibility: Oferuje narzędzia poprawiające dostępność strony, takie jak etykiety do pól formularzy i poprawa nawigacji klawiaturą.
• Accessible Poetry: Dodaje widgety zmiany rozmiaru tekstu, kontrastu kolorów i inne funkcje poprawiające dostępność.
• One Click Accessibility: Prosta wtyczka z przyciskami do zmiany kontrastu, rozmiaru czcionki i nawigacji klawiaturą.
• UserWay Accessibility Widget: Oferuje funkcje takie jak zmiana kontrastu, powiększanie tekstu i odczyt tekstu na głos.
• Accessibility Checker: Skanuje stronę pod kątem problemów z dostępnością i sugeruje poprawki.
• WP ADA Compliance Check Basic: Sprawdza zgodność strony z WCAG i ADA, dostarczając raporty o problemach z dostępnością.

Zastosowanie odpowiednich wtyczek oraz tworzenie treści zgodnych z zasadami dostępności WCAG może znacznie poprawić dostępność stron internetowych NGO w Polsce, przyczyniając się do lepszej i szerszej dostępności cyfrowej dla wszystkich użytkowników. Za monitorowanie, jak podmioty publiczne przestrzegają przepisów o dostępności cyfrowej odpowiada Minister Cyfryzacji, a szczegółową metodologię tego monitoringu przygotowała Komisja Europejska. Raz w roku wykonywany jest audyt wybranych serwisów internetowych (od 2020 r.) i aplikacji mobilnych (od 2021 r.) podmiotów publicznych. W sieci istnieje szereg stron pozwalających zweryfikować czy nasza strona internetowa spełnia omawiane w artykule wymogi. Takim narzędziem jest chociażby Lighthouse, czyli zintegrowane narzędzie od Google, dostępne w przeglądarce Chrome, które pozwala przeprowadzać audyty dostępności, wydajności, SEO i innych aspektów strony internetowej.

Autor:

Krzysztof Łużyński