Olga Boznańska wybrana na patronkę 2025 roku
W 2025 roku przypada 160 rocznica urodzin oraz 85 rocznica śmierci artystki. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej mianował Olgę Boznańską na patronkę obecnego 2025 roku. Decyzja została podjęta 24 lipca 2024 roku.
Olga Boznańska była malarką, portrecistką i przedstawicielką modernizmu. Urodziła się w 1865 roku w Krakowie, a zmarła w 1940 roku w Paryżu. Boznańska rozwijała swoją artystyczną karierę i warsztat pracy w Polsce, Monachium oraz Paryżu. Była członkiem Szkoły Monachijskiej.
Artystka pierwszy kontakt ze sztuką miała w wieku 6 lat. Jej matka, Eugenia Mondan miała pedagogiczne wykształcenie i uczyła ją oraz jej młodszą siostrę Izabelę w domu. Kiedy odkryła, że obie z nich mają umiejętności artystyczne postanowiła rozwijać ich talent. Olga od małego uczona była języków obcych co w późniejszych latach życia okazało się dla niej niezwykle przydatne. W 1878 roku cała rodzina wyjechała do Paryża, a następnie w 1881 roku pojechali odwiedzić wujka dziewczynek do Wiednia.
W 1883 roku osiemnastoletnia Boznańska rozpoczęła rozwijać swój talent u Hipolita Lipińskiego i Józefa Siedlickiego. Następnie znalazła się pod skrzydłami Kazimierza Pochwalskiego, nauczyciela specjalizującego się w malarstwie portretowym. Po 3 latach systematycznej nauki u wymienionych artystów oraz uczestnictwa na Wyższych Kursach dla Kobiet im. Adriana Baranieckiego, postanowiła wyjechać na studia. W 1886 roku stawiła się na Akademii Sztuk Pięknych w Monachium. W tamtym okresie miała możliwość udoskonalić warsztat pracy pod okiem niemieckich artystów. W tym miejscu warto zaznaczyć postacie Carla Kricheldorfa, u którego uczyła się 2 lata oraz Wilhelma Dürra u którego kontynuowała naukę do 1889 roku.
Boznańska natychmiast po ukończonych studiach otworzyła własną pracownię malarską. Podczas pobytu w stolicy Bawarii zaczęła interesować się Japonią. Często malowała obrazy inspirowane sztuką Dalekiego Wschodu. W tamtym okresie stworzyła tematyczne dzieła takie jak: ,,Japonka”, ,,Portret młodej kobiety z czerwoną parasolką” i ,,Bretonka”.
W intensywnym dla artystki 1889 roku przebywała i tworzyła w Wiedniu, Paryżu, Monachium i Berlinie. Ciągle udoskonalała umiejętności malarskie kopiując dzieła dawnych artystów. Jej indywidualny styl został ukształtowany na sztuce Jamesa McNeill Whistlera, Édouarda Maneta i Wilhelma Leibla. Boznańska znana jest z niesamowicie dopracowanych portretów, w których szczególną uwagę zwracają oczy. Uważała, że są one zwierciadłem duszy. Uwielbiała malować pejzaże, martwą naturę oraz wnętrze swojej pracowni. W jej twórczości charakterystyczne jest korzystanie z naturalnego światła.
Przełomem w artystycznej karierze był obraz pt. ,,Portret Paula Nauena”. Płótno namalowane w 1893 roku w Monachium. Praca została wyróżniona srebrnym medalem na Powszechnej Wystawie Krajowej we Lwowie oraz otrzymała złoty medal od arcyksięcia Karola Ludwika w Wiedniu. Dzieło obecnie znajduje się w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie.
W międzyczasie Theodor Hummel właściciel Szkoły Malarskiej w Monachium zaproponował artystce posadę kierowniczą, którą przyjęła. W 1896 roku Julian Fałat wyszedł z podobną inicjatywą jednak odmówiła ponieważ nie byłą w stanie podołać fizycznie i psychicznie takiemu obowiązkowi.
W 1898 roku Olga Boznańska na stałe zamieszkała w Paryżu i wraz z pomocą kuzyna wspólnie znaleźli dla niej pracownie. Była członkiem Stowarzyszenia Artystów Polskich, Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka” oraz Polskiego Towarzystwa Literacko-Artystycznego w stolicy Francji. W 1902 roku wystawiła swoje dzieła w Pittsburghu. W tamtym okresie francuski rząd kupił jej dwa obrazy ,,Bretonkę” i ,,Portret panny Dygat”.
Boznańska w 1912 roku miała okazję reprezentować szkołę francuską wraz z Claude’em Monetem i Augustem Renoirem na wystawie w Pensylwanii. Dwa lata później otrzymała propozycję pracy jako profesor w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie. Podobnie jak w przeszłości i tym razem postanowiła odmówić.
Zakończenie I Wojny Światowej w 1918 roku spowodowało duże zmiany w kraju jak i w rzemiośle artystycznym. Boznańska miała świadomość, że powstają nowe nurty w sztuce. Obawiała się braku zamówień i zainteresowania społeczeństwa. Mimo to cały czas była popularna.
Od czasu śmierci swojego ojca, która nastąpiła kilka lat wcześniej borykała się z problemami finansowymi. Jednak warto zaznaczyć, że w ramach swojej możliwości zawsze starała się pomagać swoim bliskim nawet, gdy sama miała trudną sytuację materialną.
W 1934 roku posiadająca chorobę psychiczną siostra malarki popełniła samobójstwo. Kobiety miały trudne relacje, ale widok martwej siostry w jej własnym domu był dla artystki traumatyczny. Po tej sytuacji Boznańskiej zaczęły towarzyszyć problemy ze zdrowiem. Coraz bardziej pogarszał się jej wzork i nie mogła pracować tak intensywnie jak wcześniej.
Z biegiem czasu kariera Olgi Boznańskiej traciła na impecie. Pod koniec życia w 1938 roku została wyróżniona orderem Polonia Restituta, a rok później na Wystawie Expo w Paryżu otrzymała Grand Prix. Zmarła w październiku 1940 roku w stolicy Francji. Została pochowana na cmentarzu Les Champeaux w Montmorency pod Paryżem.
Twórczość artystki prezentowana jest w galeriach oraz muzeach sztuki między innymi w Paryżu, Wenecji, Pradze, Chicago, Kurashiki, Nowym Yorku we Lwowie oraz w szczególności w Polsce.
Obrazy zamieszczone w artykule możemy podziwiać na wystawie w Muzeum Narodowym w Poznaniu.
