Dane dotyczące czytelnictwa wśród użytkowników kaliskiej MBP. Komentarz Roberta Kucińskiego
Przedstawiamy Wam najświeższe dane dotyczące czytelnictwa użytkowników Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Adama Asnyka w Kaliszu. Spójrzcie jak zmieniały się one w ciągu ostatnich lat. Osiągnięte wyniki komentuje dyrektor Biblioteki – Robert Kuciński. Nie zabraknie tutaj wniosków płynących z ostatniego ogólnopolskiego badania czytelnictwa.
Stan czytelnictwa w Polsce w 2020 roku. Najciekawsze wnioski płynące z ostatniego raportu
Badanie najważniejszych zjawisk i trendów czytelnictwa książek w Polsce realizowane jest przez Bibliotekę Narodową cyklicznie od 1992 roku. W 2020 roku przeprowadziła ona kolejną jego edycję. W związku z trudną sytuacją spowodowaną pandemią koronawirusa COVID-19 dodano do kwestionariusza dodatkowe pytania, w celu pogłębienia diagnozy ewentualnych zmian postaw lekturowych Polaków w czasie pandemii. Okazuje się jednak, iż pandemia nie w pierwszej kolejności decyduje o postawach lekturowych Polaków, lecz nadzwyczajne okoliczności przez nią spowodowane wyostrzają jedynie różnice społeczne widoczne już wcześniej.
- W ciągu 12 miesięcy poprzedzających badanie 42% respondentów odpowiedziało, iż przeczytało w całości lub fragmencie co najmniej jedną książkę. Wynik ten jest najlepszy od sześciu lat, lecz wciąż nie dorównuje osiągnięciom polskiego czytelnictwa z początków XXI wieku. W ciągu ostatnich dwudziestu najwyższy wynik osiągnęło w 2004 roku na poziomie 58%.
- Kobiety czytają częściej niż mężczyźni (odpowiednio 51% i 33%). Wśród kobiet większa jest również grupa osób czytających najintensywniej – co najmniej 7 książek w ciągu roku przeczytało 15% z nich (w przypadku mężczyzn odsetek ten wynosi 7%). Nie bez znaczenia jest tu fakt, że także wśród osób z wyższym wykształceniem przeważają kobiety.
- W bibliotekach publicznych, z powodu zamknięcia części w czasie pandemii, zaopatrywało się w lektury 14% czytelników.
- 31% badanych nie ma żadnych książek w domu lub ma tylko podręczniki szkolne.
- Najintensywniej (powyżej 8 godzin dziennie) z mediów cyfrowych korzystają osoby najmłodsze (13% w grupie od 15 do 18 roku życia), uczące się lub studiujące (9%), posiadające papierowe i elektroniczne książki (19%), bardzo lubiące je czytać (8%).
- Czytanie książek częściej i chętniej praktykuje się w formie papierowej niż cyfrowej. 97% Polaków wybierało książki drukowane.
- Wśród trójki najpoczytniejszych autorów według liczby czytelników w 2020 roku znaleźli się: Remigiusz Mróz, Olga Tokarczuk i Stephen King. Od 2012 roku w pierwszej dziesiątce utrzymują się Henryk Sienkiewicz, Adam Mickiewicz i Stephen King.
- Najczęściej czytana jest tzw. literatura sensacyjno-kryminalna (24%), popularna (20%), ale też biografie, wspomnienia czy książki historyczne dotyczące XX wieku (19%).
- Jako podstawowe źródła pozyskiwania książek czytelnicy wskazali: zakup (45%, wzrost o 4%), pożyczenie od znajomego (32%, spadek o 3%), prezent (34%, wzrost o 3%). Na następnych pozycjach znalazło się wypożyczenie z bibliotek (23%) i własny księgozbiór (20%).
Robert Kuciński: Opublikowany przez Bibliotekę Narodową „Raport o stanie czytelnictwa” wskazuje, że w roku 2020 liczba czytanych przez Polaków książek zwiększyła się o 3 punkty procentowe względem poprzedniego roku. Badanie BN dotyczy nie tylko książek wypożyczanych w bibliotekach, ale niewątpliwie to ich działalność na rzecz promocji czytelnictwa niebagatelnie wpłynęła na lepszy wynik.
Jak przedstawiają się dane dotyczący ilości wypożyczeń MBP w Kaliszu?
Tabela 1. Wypożyczenia w Miejskiej Bibliotece Publicznej im. Adama Asnyka w Kaliszu w latach 2018-2020 i w okresie od 01.04.-26.04.2021 r.
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych MBP w Kaliszu
Warto zwrócić uwagę na wyraźny wzrost ilości wypożyczeń w 2020 roku względem roku 2019. Wzrósł ponad 4,5-krotnie. Jeszcze nie minęła połowa roku 2021, a dotychczasowy wynik wypożyczeń elektronicznych książek zbliża się powoli do wyniku z całego 2020 roku. Tendencję wzrostową widzimy również, spoglądając na zmieniającą się ilość wypożyczanych audiobooków w ciągu ostatnich kilku lat. Wyniki te pokazują jednoznacznie, iż w dobie pandemii wzrosła rola elektronicznego katalogu MPB.
Robert Kuciński: Trudno mi ustosunkować się do wyników uzyskiwanych przez kaliską bibliotekę w ostatnich trzech latach, bowiem kieruję asnykowską książnicą od marca 2020 roku. Porównywanie jest tym bardziej kłopotliwe, że właśnie w marcu minionego roku ogłoszono pierwszy pandemiczny lockdown i w ogóle cała moja dotychczasowa działalność w bibliotece odbywa się w cieniu pandemii, w sanitarnych obostrzeniach i z uwzględnieniem wielu ograniczeń.
Objęcie przez Roberta Kucińskiego stanowiska dyrektora Miejskiej Biblioteki Publicznej w Kaliszu nastąpiło 2 marca 2020 roku, czyli dwa tygodnie przed ogłoszeniem w Polsce stanu zagrożenia epidemiologicznego.
Robert Kuciński: Mimo wszystko uważam, że osiągnięte w roku 2020 wyniki są bardzo dobre, jeśli weźmiemy pod uwagę warunki, w jakich przyszło nam pracować. Po pierwsze w związku z pandemią zamknięto wszystkie placówki MBP przez 2 miesiące i 21 dni (od 12 marca do 11 maja oraz od 9 do 29 listopada). Ponadto Filia nr 12 (mieszcząca się w szpitalu) była zamknięta od 12 maja do 4 października, a zatem przez prawie 5 miesięcy. Filia nr 16, zniszczona w wyniku wybuchu bankomatu w roku 2019, była zamknięta od 1 stycznia do 31 maja 2020 roku (przez 5 miesięcy), a jest to placówka, z której najchętniej korzystają nasi czytelnicy. Liczba wypożyczeń w filii przy ul. Prymasa Stefana Wyszyńskiego jest dwu- lub trzykrotnie wyższa od pozostałych. Dodajmy, że przez wiele miesięcy czytelnicy nie mogli (i nadal nie mogą) korzystać z czytelni i nie mieli wolnego dostępu do półek z książkami. Pojawił się również w początkowej fazie epidemii lęk przed zarażeniem się wirusem przy przekazywaniu książek. Przez pewien czas spora grupa czytelników oddawała wypożyczone książki, ale nie sięgała po kolejne. Przez kilka miesięcy media powielały informacje, że wirus może utrzymywać się na papierze nawet 2 tygodnie.
Nie poddawaliśmy się jednak i prowadziliśmy rozbudowaną akcję promocyjną w social mediach, która zaowocowała przede wszystkim większym zainteresowaniem książkami elektronicznymi. W pierwszym momencie liczba wypożyczeń wzrosła ponad dwudziestokrotnie. Zrobiliśmy wszystko, aby uprościć procedury i poszerzyć paletę usług on-line, a także wprowadzić jak najwięcej udogodnień. W początkowej fazie epidemii można było zapisać się do biblioteki całkowicie bezpłatnie i bez konieczności przychodzenia do placówki, czyli całkowicie on-line. Zlikwidowaliśmy opłatę za aktywację konta, zwiększyliśmy limit wypożyczanych książek do piętnastu, poszerzyliśmy ofertę e-booków i audiobooków, zakupując dostęp do jeszcze jednej platformy oraz umożliwiliśmy wypożyczanie e-booków i audiobooków on-line. Z jednej strony maksymalnie otworzyliśmy się na kontakt telefoniczny i mailowy, umożliwiając na przykład realizację kwerend naukowych on-line, z drugiej – szukaliśmy sposobów na bezpieczny i komfortowy kontakt z czytelnikiem bądź możliwość dostarczenia książki do domu, stąd akcje „Tom w dom” (z dowożeniem książek na rowerach), „Chodź na book” (ze strefą bookcrossingu w Galerii Amber), „Pupile widziane mile” (z możliwością odwiedzania biblioteki podczas spaceru z psem) czy „1 karta – 11 filii” (uzmysławiająca, że będąc czytelnikiem MBP jest się klientem bibliotecznej sieci, co daje nieograniczone możliwości).
O przyszłych, obecnych i przeszłych projektach Miejskiej Biblioteki Publicznej dowiedzie się więcej na poniższych stronach internetowych:
- http://www.mbp.kalisz.pl/
- https://www.facebook.com/MBPKalisz
- https://www.instagram.com/biblio.kalisz/
- https://www.tiktok.com/@bibliotekakalisz
Robert Kuciński: Książka jest dla nas bazą ogromnej ilości przedsięwzięć internetowych, filmowych, wystawienniczych i interdyscyplinarnych. W czasie pandemii zespół MBP stał się grupą produkującą filmy edukacyjne, tutoriale, podcasty, wideoblogi i wywiady z artystami. W czasie pandemii powstała gra internetowa www.zKaliszaDoKamerunu.pl inspirowana życiem kaliskiego podróżnika Stefana Szolca-Rogozińskiego oraz aplikacja na smartfon „Kaliskie ścieżki w wojnie polsko-bolszewickiej”. Powstały wyjątkowe cykle filmowe „Aleja dam i dyktatorów” oraz „Kaliskie ogrody pamięci”. W tym roku szykujemy aplikację i grę poświęconą Rodzinie Fibigerów oraz Fabryce Fortepianów i Pianin na bazie książki „Dusza zaklęta w fortepianie”, a w porozumieniu z Fundacją „Nasza Historia” projekt „Ekipa Asnyka”, w ramach którego powstaną nowe portrety i biogramy kaliskich pisarzy. Mamy nadzieję, że będziemy realizować – to zależy od akceptacji naszych wniosków – interaktywną stronę o wojskowym cmentarzu na Majkowie, filmowy cykl dokumentalny pt. „Tu rodziła się niepodległość” oraz „Misję Malapert 2021”, poświęconą historycznym i współczesnym obserwacjom nieba. Właśnie ruszyły prace nad filmowym projektem „Historie mieszczańskie”, których pierwszy odcinek premierowo chcemy pokazać podczas zbliżającego się wielkimi krokami Tygodnia Bibliotek.
Od 2020 roku MBP może mówić także o sporej grupie e-odbiorców, i nie myślę tu o obserwatorach naszych social mediów (zasięg autorskich postów na FB przygotowanych przez pracowników MBP wyniósł 470.947 odsłon), ale o użytkownikach naszej gry internetowej oraz aplikacji, bo są to dane zapisane przez system i dotyczą użytkowników, którzy skorzystali z naszej propozycji od początku do końca, uzyskawszy konkretny wynik gry. Sumarycznie to 10.927 osób.
Miejska Biblioteka Publiczna im. Adama Asnyka w Kaliszu otrzymała za rok 2020 wyróżnienie w konkursie „Mistrz Promocji Czytelnictwa” organizowanym przez Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich.
Dziękujemy Robertowi Kucińskiemu i Miejskiej Bibliotece Publicznej im. Adama Asnyka w Kaliszu za udostępnione informacje, wykorzystane w niniejszym artykule. Życzymy Bibliotece kolejnych sukcesów oraz powodzenia w realizacji obecnych i przyszłych projektów!
Powiązane artykuły:
Źródła:
Stan czytelnictwa w Polsce w 2020 roku. Raport Biblioteki Narodowej https://www.bn.org.pl/w-bibliotece/4243-42%25—nieduzy-wzrost-poziomu-czytelnictwa-w-polsce.html
