Rocznica pokoju kaliskiego! Jak zabezpieczono Polskę?
Kazimierz III objął tron po latach wojen i ruiny. Pokój z Krzyżakami zawarty 8 lipca 1343 r. w Kaliszu otworzył mu drogę do reform, a państwu zapewnił bezprecedensowe lata wytchnienia aż do „wielkiej wojny” 1409–1411.
Od zniszczonego królestwa do dyplomatycznej ofensywy
W 1335 r. król wziął udział w zjeździe w Wyszehradzie razem z władcami Czech i Węgier oraz reprezentantami Zakonu. Uzgodniono wtedy, że Krzyżacy zwrócą Polsce Kujawy i Ziemię Dobrzyńską, lecz Pomorze Gdańskie pozostanie przy Zakonie, a Kazimierz wypłaci Czechom 20 000 kop groszy praskich za zrzeczenie się pretensji do korony.
Nieskuteczne wyroki papieskie
Polski monarcha próbował jeszcze sądowej drogi w Awinionie – wyrok nakazywał Krzyżakom zwrot Pomorza i odszkodowanie, lecz wykonanie zawieszono pod wpływem zakonnego lobby.
Nowe sojusze przeciw Czechom
W obliczu niemieckiej walki o koronę cesarską Kazimierz sprzymierzył się z Brandenburgią i Austrią, co osłabiło czesko-krzyżacki blok. Traktat sandomierski z 1336 r. z Janem Luksemburskim zakończył ten etap sporu.
Pokój kaliski (8 lipca 1343 r.)
Rozmowy w Kaliszu zamknęły wieloletnie spory:
- Polska odzyskała Kujawy i Ziemię Dobrzyńską.
- Pomorze Gdańskie pozostało przy Zakonie, jednak król zachował tytuł „pana i dziedzica Pomorza”, co podtrzymało jego roszczenia.
- Krzyżacy wypłacili 10 000 florenów za wcześniejszą okupację ziem dobrzyńskich.
Długotrwałe efekty
Układ kaliski stworzył trwały pokój polsko-krzyżacki na 66 lat. Zabezpieczył północ, dzięki czemu Kazimierz mógł:
- prowadzić reformy wewnętrzne i rozbudowę fortyfikacji,
- skupić się na ekspansji w kierunku Rusi Halickiej,
- przygotować sukcesję – od sojuszy z Węgrami po adopcję wnuka Kazimierza IV Słupskiego.
Dziedzictwo dla regionu
Dla Kalisza podpisanie pokoju było wydarzeniem o randze ogólnopolskiej, umiejscawiając miasto w centrum dyplomacji średniowiecznej Polski. Porozumienie, choć nie rozwiązało kwestii Pomorza, stało się fundamentem późniejszych zwycięstw – zwłaszcza pod Grunwaldem, gdy Korona sięgnęła po prawa potwierdzone w 1343 r.
