Dzień Dziecka historycznie

Współczesne dzieci dobrze wiedzą, że 1. czerwca jest wyjątkowy dzień, w którym otrzymują podarki od rodziców, krewnych, a w przedszkolach i szkołach urządzane będą różne zabawy, festyny i inne atrakcje. Obchody Dnia Dziecka nie są jednak naszą tradycją narodową, bo praktykowane są zaledwie od kilkudziesięciu lat, a dokładnie od 1954 r., kiedy to dzień ten został ustanowiony w celu upowszechnienia ideałów i celów związanych z prawami dziecka zawartymi w Karcie Narodów Zjednoczonych. Od tego momentu regularnie co roku „Dzień Dziecka” obchodzony jest nie tylko w Polsce, ale także w wielu krajach na całym świecie.

Międzynarodowy Dzień Dziecka ma swoje początki jeszcze z okresu dwudziestolecia międzywojennego. W 1925 roku w Genewie odbyła się Światowa Konferencja na Rzecz Dobra Dzieci, podczas której zwrócono uwagę na prawa i potrzeby dzieci, zaznaczono ich podmiotowość i dostrzeżono, jak ważna jest ich rola w społeczeństwie. W roku 1952 święto „Dnia Dziecka” zostało ustanowione na stałe. Dwa lata później (1954) na wyraźną prośbę i sugestię Zgromadzenia Ogólnego ONZ wszystkie państwa członkowskie włączyły się w organizowanie obchodów Dnia Dziecka i zobowiązały się wprowadzić to święto do kalendarza w swoich krajach. Dzień ten miał być nie tylko formą zauważenia dzieci w społeczeństwie, ale też świętem propagowania idei braterstwa i zrozumienia pomiędzy dziećmi z całego świata, bez względu na pochodzenie czy kolor skóry. Dzień Dziecka miał stanowić również swego rodzaju przestrzeń do promowania działań na rzecz ich  pomyślnego rozwoju. Z uwagi na to, że Deklaracja praw dziecka została uchwalona 20 listopada, ONZ właśnie w ten dzień obchodzi Dzień Dziecka. Jednakże każde państwo otrzymało swobodę ustalenia własnego terminu, bez konieczności podporządkowania się do terminu wybranego przez ONZ. Rok 1954 jest ważną datą nie tylko dlatego, że od tego czasu zaczęto obchody „Dnia Dziecka”. Jest jeszcze inny ważny aspekt, dla którego rok ten jest przełomowy pod względem rozwoju działań na rzecz dobra dzieci. W tym też roku wystosowano bowiem (na forum międzynarodowym) apel o konieczności stworzenia mechanizmów, mających zapewnić w przyszłości pokój na ziemi. Jednym z przedstawionych wówczas postulatów było m. in. zagwarantowanie bezpieczeństwa oraz możliwości rozwoju wszystkim dzieciom na świecie.

Istnieją historyczne przekazy, iż „Dzień Dziecka” obchodzony był w naszym kraju jeszcze przed drugą wojną światową. Nie był to jednak 1. czerwca, lecz 22. września. Wówczas święto to ściśle kojarzone było z Kościołem Katolickim, ponieważ z samego rana, przed pójściem do szkoły dzieci wraz z rodzicami spotkali się na wspólnej modlitwie podczas mszy świętej. Po eucharystii wszyscy szli do szkół, gdzie wyjątkowo nie było lekcji, lecz róże gry, zabawy i przedstawienia, w których brali udział nie tylko uczniowie, ale też ich rodzice. Bywało też, że tego wyjątkowego dnia dzieci po mszy świętej zamiast do szkoły (lub po szkolnej akademii) udawały się z nauczycielami i rodzicami na różne wycieczki (np. do lasu, do parku) i zabawy. W tym dniu nie zabrakło słodyczy dla żadnego dziecka! Współcześnie, podczas obchodów Dnia Dziecka (1. czerwca) w polskich szkołach bardzo często organizowane są dni sportu, podczas których dzieci i młodzież nie tylko mają okazję do aktywności fizycznej, ale też do świetnej zabawy przy głośniej muzyce, konkursach z nagrodami, mydlanych bańkach i wacie cukrowej. Dzień Dziecka stwarza również doskonałą okazję do zabrania dzieci na wycieczki, spacery czy też do kina, teatru, muzeum, aquaparku, bajkolandu itp. Ciekawą formą spędzenia tego święta – zwłaszcza dla młodzieży szkolnej – może być również udział w dziecięcych obradach sejmu. Sejm Dzieci i Młodzieży obraduje raz w roku od 1994 r., a w obradach najczęściej biorą udział uczniowie w przedziale wiekowym 13-17 lat, którzy wygrali konkurs lub zostali wytypowani przez szkołę.

W innych krajach święto na cześć dzieci obchodzone jest w różnych terminach i na różne sposoby. We Francji i we Włoszech jest to tzw. „Dzień Rodziny” celebrowany zawsze 6. stycznia. Rodzice i dzieci zasiadają wtedy do uroczystej wspólnej kolacji, po której dzieci otrzymują prezenty i słodycze. Bardzo popularne tego dnia są ciastka z wróżbami. W zapiekanych ciasteczkach ukryte są karteczki z wróżbami, mówiącymi o tym, co dobrego się wydarzy w nadchodzącym roku. W niektórych regionach rodzice zakładają na głowy swym pociechom papierowe korony i tego jednego dnia spełniają wszystkie ich zachcianki. W Turcji Dzień Dziecka obchodzony jest 23 kwietnia. Jest to data związana z odzyskaniem przez Turcję niepodległości, dlatego też często dzieci występują wówczas w strojach narodowych, odbywają się akademie, koncerty i inne uroczystości. Nieodzownym elementem świętowania jest malowanie dzieci kolorowymi farbami (co ma upodobnić je do zwierząt, roślin czy owadów) oraz tradycyjne puszczanie latawców. Wesoło dzieci mają w Niemczech, gdyż tam ich święto obchodzone jest aż dwa razy w roku. Wynika to z uwarunkowań historycznych: przed upadkiem ZSRR, wschodnia część Niemiec obchodziła Dzień Dziecka 1 czerwca (podobnie jak reszta Bloku Wschodniego, w tym również Polska), natomiast zachodnia część Niemiec obchodziła Dzień Dziecka 20 września. Po połączeniu Niemiec uznano, że nie warto się kłócić o to, która data jest bardziej odpowiednia, więc ustalono obchody Dnia Dziecka dwa razy w roku. Australijskie dzieci swoje święto obchodzą zawsze w pierwszą sobotę lipca, w Brazylii – 12 października, w Paragwaju zaś 16 sierpnia (jest to data upamiętniająca krwawą bitwę pod Acosta Nu, która odbyła się podczas wojny paragwajskiej, nazywanej również wojną trójprzymierza). W Szwecji – co ciekawe – nie obchodzony jest Dzień Dziecka jak w innych krajach. Dzieci nie otrzymują ani prezentów ani słodyczy, w zamian tego organizowane są spotkania i dyskusje o sprawach dotyczących najmłodszych. Warto jeszcze zajrzeć do Japonii, gdyż Dzień Dziecka obchodzony jest tu dość nietypowo, przede wszystkim dlatego, że chłopcy świętują swoje święto 5 maja, a dziewczynki 3 marca. Z uwagi na to, że dla Japończyków symbolem rodziny jest ryba, 5 maja wiesza się w ogrodach papierowe dekoracje – ryby, które wcześniej przygotowuje się całymi rodzinami. Chłopcy postrzegani są przez pryzmat przyszłej głowy rodziny, stąd wynika uzasadnienie tej dekoracji podczas obchodu ich święta. Papierowe ryby (zwykle karpie) są różnych kolorów: czarna ryba to ojciec, czerwona – matka, a niebieska – syn (jeśli w rodzinie jest kilku synów, to musi też być kilka niebieskich ryb). Karp uważany jest w Japonii za rybę silną i niezwykle energiczną, która potrafi nawet popłynąć pod prąd, stąd też rodzice i dziadkowie życzą małym chłopcom, aby zawsze uparcie dążyli do wyznaczonego celu i potrafili pokonywać wszelkie przeciwności losu. W ten dzień chłopcy wcielają się w role samurajów lub przebierają się w stroje legendarnych japońskich superbohaterów. Dziewczynki natomiast, które obchodzą swoje święto 3 marca, zgodnie z tradycją stroją wszystkie swoje lalki, gdyż jak mówi stereotyp, one będą w przyszłości stroić swoje córki. Przygotowują one wystawy lalek w tradycyjnych strojach i piją specjalny napój ryżowy. Święto dziewczynek przypada w Narodowe Święto Lalki, które w Japonii każdego roku jest wesoło i hucznie celebrowane.

Różne kraje, różne obyczaje. Warto również wiedzieć, że poza tym popularnym świętem, na rzecz najmłodszych powołane zostały jeszcze inne święta, jak na przykład Międzynarodowy Dzień Dzieci Ulicy (12 kwietnia), Międzynarodowy Dzień Zapobiegania Przemocy wobec Dzieci (19 listopada), czy też Dzień Dziecka Afrykańskiego (16 czerwca). Wszystkie te święta mają wyraźnie zaznaczyć obecność dzieci w społeczeństwach na całym świecie, mają pomóc nam – dorosłym  lepiej zrozumieć ich świat, dostrzec ich potrzeby i respektować prawa.

Fot.: AdobeStock