Historia znad Prosny – Przystań Kalisz

Kaliska przystań jest ciekawą atrakcją rekreacyjno-turystyczną naszego miasta. Zarówno wśród kaliszan jak i przyjezdnych gości cieszy się szerokim zainteresowaniem, niemniej nie każdy ma świadomość, że jest to miejsce na co dzień tętniące życiem. Organizacje żeglarskie oferują krótkie rejsy wycieczkowe z nutą historii o żeglownym odcinku Prosny. W sezonie działają tam wypożyczalnie rowerków wodnych, kajaków, łodzi wiosłowych i desek SUP. Dodatkowo na Prośnie prowadzone są szkolenia żeglarskie i motorowodne, liczne imprezy na wodzie oraz na Plaży Miejskiej. Przystań prężnie działa już od wielu lat, dlatego warto przyjrzeć się uważniej jej działalności.

Historia kaliskiej przystani sięga już lat przedwojennych. W tym samym miejscu i niezmienionej formie, uzupełniona jedynie w latach 30. XX wieku o lewe skrzydło, mieści się od roku 1930 przy Wale Piastowskim. Budynek, który przetrwał II Wojnę Światową, swój obecny kształt zawdzięcza generalnemu remontowi, do którego przystąpiono w 1974 r. Bez większego remontu elewacji Przystań funkcjonuje do dziś. Zalążka działalności przystani można się jednak doszukiwać dużo wcześniej.

Z inicjatywy władz państwowych, po I wojnie światowej propagowano szerzenie sportu i turystyki oraz promowanie postaw patriotycznych. W tym okresie gospodarka finansowa państwa nie była zbyt korzystna, dlatego Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego wyszło z programem tworzenia infrastruktury dla potrzeb turystyki szkolnej. Postanowiono wówczas, by część pieniędzy uiszczanych na fundusz gier i zabaw dla młodzieży została przeznaczona na budowę domów wycieczkowych. Wraz z owym programem zaczyna się historia kaliskiej przystani – początkowo szkolnej przystani wioślarskiej ze schroniskiem wycieczkowym. Głównym inicjatorem budowy był Feliks Matawowski – nauczyciel wychowania fizycznego w Gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki oraz zasłużony instruktor ZHP – przyczynił się on bowiem do ufundowania sztandaru Hufca kaliskiego w 1935r. Budowa przystani rozpoczęła się w roku 1928, rok później budynek został ukończony, natomiast w latach 30. oddano przystań do użytkowania. Oferowała ona wówczas pokoje noclegowe dla wycieczek szkolnych na piętrze, a na parterze mieściły się szatnie, hangary na łodzie czy też treningowy basen wioślarski.

W latach 1939-1945 w czasie okupacji niemieckiej, przystań służyła organizacji młodzieży Hitlerjugend. Przez kolejne lata aż do roku 1952 nie ma informacji na temat działalności przystani. W przedwojennej historii przystań może natomiast pochwalić się kursowaniem legendarnego promu “Batory”, który łączył niegdyś przystań wodną z parkiem miejskim. Swego czasu był nieodłącznym elementem miejskiego krajobrazu. Jego następca – prom “Batory II” został ostatni raz zwodowany w roku 2014 w celu uczczenia 120-lecia Kaliskiego Towarzystwa Wioślarskiego. Krótka reaktywacja promu nastąpiła za sprawą Grzegorza Chwiałkowskiego – kaliskiego radnego oraz opiekuna przystani przy Wale Piastowskim. Obecnie prom nie kursuje, a jego zniknięcie z krajobrazu rzeki pan Chwiałkowski tłumaczył mającymi wówczas miejsce aktami wandalizmu oraz próbą kradzieży sprzętu wodnego.

Po II wojnie światowej, od roku 1952 do 2004 w budynku przystani działał Młodzieżowy Dom Kultury, który do tej pory funkcjonował w budynku Szkoły Podstawowej nr 16 przy ul. Fabrycznej, a rok temu został przeniesiony do budynku po Gimnazjum nr 3 przy ul. Teatralnej. W przystani działało również Państwowe Towarzystwo Schronisk Młodzieżowych. W tym czasie na piętrze mieściło się schronisko z miejscami noclegowymi, niżej natomiast działała pracownia sportów wodnych, pracowania modelarska oraz pracownia szkutnicza. Modelarze wykonali tam kilkaset modeli łodzi, statków i okrętów, a ostatnia pracownia pochwalić się może wynikiem 43 wybudowanych łodzi, które wodowane były poprzez spuszczanie na linach z okna pierwszego piętra budynku. Od 2004 roku za sprawą decyzji Rady Miasta pracownie sportów wodnych zostały zlikwidowane, natomiast pozostałe przeniesiono do nowego budynku MDK. Dzięki organizacji Bank Chleba w 2005 roku w przystani działały zajęcia dla podopiecznych fundacji, organizowano festyny, pikniki. Jak widać, kaliska przystań posiada bogaty rys historyczny a to tylko kilka z archaicznych działalności – obecnie w przystani dzieje się równie wiele.

W Przystani Kalisz działa kilka organizacji, które stacjonują w tymże budynku. Każda z nich dzierżawi swoje biuro, pracownię czy też pomieszczenie szkoleniowe. Takimi organizacjami są: Bank Chleba – stowarzyszenie niosące pomoc samotnym matkom i ojcom, rodzinom wielodzietnym czy osobom w ciężkiej sytuacji życiowej; Fundacja Akademia Zdrowia – zajmująca się propagowaniem zdrowego trybu życia oraz szeroko pojętą ekologią; Stowarzyszenie Polacy Dookoła Świata – skupiające pasjonatów żeglarstwa i organizujące liczne imprezy na wodzie; Szkoła Żeglarstwa Morka – prowadząca kursy i szkolenia żeglarskie; Harcerski Klub Żeglarski Odkrywca, który zrzesza zuchy, harcerzy, harcerzy starszych i wędrowników zainteresowanych żeglarstwem oraz uczy ich w tym kierunku; Kaliski Okręgowy Związek Żeglarski- prowadzi od 2016 r. Program Edukacji Żeglarskiej POLSAILING ; Bractwo Rycerskie Ziemi Kaliskiej – zrzeszające rekonstruktorów epoki średniowiecza z terenu południowej Wielkopolski. Panowie codziennie ćwiczą i trenują na Plaży Miejskiej; Szkółka Wędkarska Koła PZW WSK Kalisz – ucząca dzieciaki tajników wędkarstwa. Wszystkie organizacje współpracują ze sobą, a owocami takiej kooperacji stały się liczne imprezy przygotowywane w sezonie letnim na Plaży Miejskiej. Jedną z nich jest Kaliska Liga Żeglarska odbywająca się od 6 lat w postaci cyklu regat w sezonie od maja do października. Wiele osób miewa fałszywe wyobrażenie, że to miejsce dawno “straciło blask” – rzeczywistość pokazuje jednak inaczej. Przystań żyje pełnią życia – odbywają się tu obozy oraz półkolonie dla dzieci i młodzieży, organizowane są festyny, ogniska, spotkania integracyjne. Warto dodać, że zarząd Plaży Miejskiej oferuje swój kawałek zieleni do wypożyczenia na różne imprezy i okoliczności.

Od 2015 reaktywowano żeglarskie regaty i imprezy. Stowarzyszenie Polacy Dookoła Świata wraz ze Szkołą Żeglarstwa “MORKA” i HKŻ Odkrywcą zorganizowali regaty z okazji 80-lecia Harcerstwa Wodnego w Kaliszu. Wydarzenie cieszyło się sporym zainteresowaniem, a spacerowicze pobliskiego Parku Miejskiego chętnie zawieszali oko na przemierzające Prosnę żagle. Rok później, zarządzany do tej pory przez MZBM budynek przystani został przekazany do zarządzania przez OSRiR. W 2016 roku odbyły się Wianki na Prośnie – impreza nawołująca do obchodów Nocy Świętojańskiej. W wieczorowym programie znalazły się wyścigi smoczych łodzi, piknik z grillem i kiełbaskami, pływanie łódkami i motorówkami oraz parada łodzi z pochodniami i wyczekiwaną atrakcją wieczoru w postaci puszczania wianków. Ruszyła również Kaliska Liga Żeglarska, która od tej pory cyklicznie organizuje rywalizacje sportowe. Przystań organizowała także Szanty nad Prosną, gdzie koncertem piosenek żeglarskich ucieszyły słuchaczy grupy młodych wykonawców jak i profesjonalnego zespołu.

Obecnie kaliska przystań prężnie się rozwija i mimo ograniczeń spowodowanych pandemią nadal prowadzi zajęcia. Odbywają się one w małych grupach. Harcerze wodni zajmują się budową łodzi w Pracowni Szkutniczej – tutaj szczególne wyrazy uznania dla najmłodszych członków klubu żeglarskiego, którzy własnoręcznie wycinają szablony, szlifują elementy ze sklejki i kleją materiały pod późniejsze łodzie. Inni w tym czasie mogą zająć się przyswajaniem marynistycznej wiedzy w harcówce. Młodzież pracuje i uczy się na różnych materiałach dydaktycznych – podręcznikach, modelach, filmach edukacyjnych. Dzięki trzem już wygranym budżetom obywatelskim zaplecze przystani może się pochwalić niemałym asortymentem. Z pieniędzy budżetu zakupiono m.in. sprzęt rekreacyjny i sportowy wykorzystywany w sezonie imprez na Plaży Miejskiej. Zadbano również o bezpieczeństwo – kupiono koła ratunkowe oraz kamizelki, kapoki, silniki elektryczne do łodzi motorowych i wiele więcej. W tym roku na realizację czeka kolejny wygrany budżet. Tym razem na ręce kaliskiej przystani trafią nowe żaglówki klasy optymist, które z pewnością ucieszą dzieciaki w regatowych zmaganiach. Już wkrótce nadejdzie wiosenny sezon a wraz z nim ruszą działania wodniaków w terenie – od sprzątania Prosny, po wodowanie pomostów i przygotowanie sprzętów wodnych do wznowienia rejsów po rzece.

Organizacje z przystani optymistycznie patrzą w nadchodzący rok. Planów działania jest wiele – wodniacy znad Prosny zamierzają w tym roku kontynuować regaty w Kaliskiej Lidze Żeglarskiej – w tym roku przypada 6 edycja tej rywalizacji, a regaty w lidze rozplanowano na miesiące: maj, lipiec, wrzesień oraz październik. Oprócz tego planowane są także szkolenia dla zuchów wodnych z HKŻ Odkrywca, dalsze prowadzenie kursów na patenty sternika, zajęcia dla szkół z zakresu marynistyki czy też półkolonie z trenerem. Jeśli chodzi o miejskie, lokalne imprezy, Przystań Kalisz chce zorganizować piknik z okazji Święta Rzeki Prosny, spływ upamiętniający Święto Odzyskania Niepodległości 11 listopada, Szanty nad Prosną – koncert piosenek żeglarskich oraz szerzenie akcji społecznej #ZostańWodniakiem prowadzoną przez Polską Izbę Przemysłu Jachtowego i Sportów Wodnych POLSKIE JACHTY. W tym celu w Kaliszu współpracują ze sobą Szkoła Żeglarstwa Morka, Stowarzyszenie Polscy Dookoła Świata i HKŻ “Odkrywca” Kalisz.

„W ramach akcji organizowane są darmowe zajęcia na deskach SUP, rejsy jachtami żaglowymi lub łodziami motorowymi (ze sternikiem), aby stworzyć osobom, które dotąd nie miały nic wspólnego ze sportami wodnymi, możliwość bliższego kontaktu z jachtingiem i przekazać im podstawowe informacje odnośnie kolejnych kroków. Po zakończonym rejsie każdy uczestnik otrzyma komplet podstawowych informacji i materiałów instruktażowych, dzięki którym z łatwością będzie mógł wykonać kolejny krok w kierunku stania się Wodniakiem” – mówią organizatorzy przedsięwzięcia.

Warto na chwilę wrócić do tematów patriotycznych – działania zuchów wodniaków są naprawdę godne uwagi i naśladowania. Każde ważne wydarzenia i święta narodowe owiane są w tej społeczności niebanalną celebracją – od uczczenia patriotycznych uroczystości na wodzie w postaci podniosłego apelu, stania na baczność, flar dymnych w barwach Polski puszczonych na łodziach, po składanie hołdu w miejscach pamięci narodowej jak np. pod tablicą upamiętniającą harcerzy bohaterów, którzy uratowali sztandar Hufca w czasie okupacji hitlerowskiej.

Jak widać, kaliska przystań nie przestaje działać, organizuje dużo ciekawych wydarzeń oraz oferuje całe mnóstwo interesujących aktywności nawet dla najmłodszych. Z szerszą ofertą Przystani Kalisz można zapoznać się na ich Facebookowej stronie https://www.facebook.com/PrzystanKalisz lub odwiedzić obiekt osobiście pod adresem Wał Piastowski 3.

Źródło: Przystań Kalisz.