Hołd dla bohaterów Bitwy Warszawskiej
Na przedpolach Warszawy, od 13 do 15 sierpnia 1920 r., rozegrała się decydująca bitwa wojny polsko-bolszewickiej. Określana mianem Cudu nad Wisłą, i uznawana za 18. przełomową bitwę w historii świata, zadecydowała o zachowaniu przez Polskę niepodległości i uratowaniu Europy przed bolszewizmem.
Kaliszanie mają swój wybitny udział w zwycięskiej bitwie, bowiem jednym z jej najciekawszych i najważniejszych wydarzeń było zdobycie wrogiej radiostacji przez żołnierzy kaliskiego 203. Ochotniczego Pułku Ułanów. Dlatego w naszym mieście, co roku 15 sierpnia wspólnie oddajemy hołd naszym bohaterom.
Tegoroczne uroczystości to połączenie dwóch ważnych jubileuszy – 101. rocznicy Bitwy Warszawskiej i 101. rocznicy powstania kaliskiego 203. Pułku Ułanów – ze świętem Wojska Polskiego.
Zgodnie z programem, o godz. 12 rozpocznie się msza święta w kościele pw. Świętych Wojciecha i Stanisława Biskupa (kościół garnizonowy) przy ul. Kolegialnej 2 w Kaliszu, po której uczestnicy przejadą na cmentarz wojskowy na Majkowie. Przy kaplicy majora Stefana Waltera odbędzie się druga część uroczystości. W wydarzeniu upamiętniającym bohaterów Bitwy weźmie udział asysta honorowa 17. Wielkopolskiej Brygady Zmechanizowanej, kompanii rozpoznawczej Ułanów Wielkopolskich. Ponadto, na gmachu kaliskiego Ratusza, 13 i 15 sierpnia 2021 r., w godz. od 20.45 do 22.00, a 14 sierpnia 2021 r., w godz. od 20.45 do 21.00, pojawi się niecodzienna iluminacja świetlna. Pokaz przedstawi historię tamtych czasów, z uwzględnieniem kaliskich akcentów Bitwy Warszawskiej.
Cud czy taktyka?
Bitwa Warszawska była rozegrana zgodnie z planem operacyjnym, który na podstawie ogólnej koncepcji Józefa Piłsudskiego opracowali: szef sztabu generalnego gen. Tadeusz Rozwadowski, płk Tadeusz Piskor i kpt. Bronisław Regulski. Polscy dowódcy zaplanowali odcięcie korpusu Gaj-Chana od armii Tuchaczewskiego i zaplecza oraz wydanie skoncentrowanej bitwy na przedpolu Warszawy. Operacja składała się z trzech skoordynowanych, choć oddzielonych faz: obrony na linii Wieprza, Wkry i Narwi – co stanowiło rodzaj działań wstępnych, rozstrzygającej ofensywy znad Wieprza (na północ, na skrzydło sił bolszewickich) oraz wyparcia Armii Czerwonej za Narew, pościgu, osaczenia i rozbicia armii Tuchaczewskiego.
W czasie polskich przygotowań do ostatecznego rozstrzygnięcia bolszewicy zbliżali się do Warszawy. Sądzili, że podda się ona w ciągu kilku godzin. Stolicę miały bezpośrednio atakować trzy armie: III, XV i XVI, natomiast IV Armia wraz z konnym korpusem Gaj-Chana maszerowała na Włocławek i Toruń z zamiarem przejścia Wisły na Kujawach, powrotu na południe i wzięcia Warszawy w kleszcze od zachodu.
Bitwa Warszawska rozpoczęła się 13 sierpnia walką o przedpole stolicy, m.in. o Radzymin, który kilkanaście razy przechodził z rąk do rąk. Jednak polscy żołnierze, za cenę wielkich strat, utrzymali Radzymin i inne miejscowości, odrzucając nieprzyjaciela daleko od swoich pozycji. Działania zaczepne na linii Wkry, 14 sierpnia, podjęła 5. Armia gen. Władysława Sikorskiego, mając przeciw sobie siły sowieckiej IV i XV armii. W zaciekłej walce pod modlińską twierdzą wyróżniała się m.in. 18. Dywizja Piechoty gen. Franciszka Krajewskiego. Ciężkie boje, zakończone polskim sukcesem, toczyły się również pod Pułtuskiem i Serockiem. Dwa dni później, gen. W. Sikorski śmiałym atakiem zdobył Nasielsk. Mimo to inne jednostki sowieckie nie zaprzestały marszu w kierunku Brodnicy, Włocławka i Płocka.
Ważnym fragmentem Bitwy Warszawskiej było zdobycie, 15 sierpnia przez kaliski 203. Pułk Ułanów, sztabu 4. armii sowieckiej w Ciechanowie, a wraz z nim – kancelarii armii, magazynów i jednej z dwóch radiostacji, służących Sowietom do utrzymywania łączności z dowództwem w Mińsku.
W wyniku Bitwy Warszawskiej straty strony polskiej wyniosły: ok. 4,5 tys. zabitych, 22 tys. rannych i 10 tys. zaginionych. Przyjmuje się, że ok. 25 tys. żołnierzy Armii Czerwonej poległo lub było ciężko rannych, 60 tys. trafiło do polskiej niewoli, a 45 tys. zostało internowanych przez Niemców. Według odnalezionych w ostatnich latach i ujawnionych w sierpniu 2005 roku dokumentów Centralnego Archiwum Wojskowego, już we wrześniu 1919 roku szyfry Armii Czerwonej zostały złamane przez por. Jana Kowalewskiego. Manewr polskiej kontrofensywy udał się zatem m.in. dzięki znajomości planów i rozkazów strony rosyjskiej i umiejętności wykorzystania tej wiedzy przez polskie dowództwo. Bitwę Warszawską świat uznał za 18. przełomową bitwę w swojej historii. Zadecydowała ona o zachowaniu niepodległości przez Polskę i zatrzymała marsz rewolucji bolszewickiej na Europę Zachodnią.
Na zdjęciach: Kaplica majora Stefana Waltera. Fot. Joanna Kempa oraz Żołnierze 17. Wielkopolskiej Brygady Zmechanizowanej, kompanii rozpoznawczej Ułanów Wielkopolskich. Ze zbiorów KPM
Źródło: Urząd Miasta Kalisza; Portal Historyczny Dzieje.pl – PAP
