Jak zaplanować oszczędzanie?

Wpłynęła pierwsza pensja w życiu? A może właśnie dobiegło końca Twoje wychodzenie z długów? Masz wreszcie nadwyżki finansowe po zmianie pracy? A może to uporządkowanie budżetu domowego pozwoliło odłożyć kilka złotych miesięcznie? Jaka by nie była przyczyna – gratulacje! Dołączasz do bardzo elitarnego grona Polaków posiadających jakiekolwiek oszczędności.

Według badań CBOS-u aż 60 proc. Polaków nie posiada żadnych oszczędności! Większość z nas deklaruje, że nie byłaby w stanie sfinansować nagłego wydatku wynoszącego tysiąc złotych, bez uciekania się do jakiejś formy kredytu lub pożyczki. Jest to droga do wpadnięcia w spiralę zadłużenia i prawdziwej katastrofy finansowej.

Osoby bez oszczędności to nie tylko ludzie o najniższych zarobkach. Często są to ludzie wykształceni, o dobrej sytuacji zawodowej. Ich zarobki są na tyle wysokie, że po prostu nie czują potrzeby oszczędzania, ponieważ są przekonani, że zawsze będzie ich na wszystko stać.

W oszczędzaniu nie chodzi o to, by sobie odmawiać wszystkich przyjemności. Wręcz przeciwnie – celem jest możliwość konsumowania, bez konieczności płacenia za przyjemności drogimi, pożyczonymi funduszami. Zanim jednak sfinansujemy z oszczędności wymarzoną podróż dookoła świata, musimy zadbać o kilka innych kwestii.

1. Fundusz bezpieczeństwa

Pamiętasz, że ponad połowa Polaków nie byłoby w stanie sfinansować nagłego wydatku w wysokości tysiąc złotych? Bądź wśród tej mądrzejszej mniejszości i zacznij oszczędzanie od odłożenia tzw. funduszu bezpieczeństwa. Są to pieniądze, które mają posłużyć sfinansowaniu nagłych, nieregularnych wydatków. Może to być choroba (Twoja lub dziecka), która zmusi do wykupienia drogich leków, poważna awaria samochodu, dziurawy dach w domu etc.

Pieniądze te powinny znajdować się w łatwo dostępnym miejscu i formie. Nie jest istotne ich oprocentowanie, choć w dobie wysokiej inflacji lepiej, aby były w jakiś sposób zabezpieczone.

Jaka powinna być wysokość takiego funduszu? To zależy od Twoich potrzeb. Można założyć, że będzie to właśnie tysiąc złotych. Jeśli jednak Twoje zarobki uzależnione są od jakiegoś sprzętu, upewnij się, że będziesz w stanie szybko zareagować na jego awarię. Np. grafik freelancer powinien mieć w funduszu bezpieczeństwa środki na zakup nowego laptopa w razie awarii starego, a przedstawiciel handlowy pieniądze na naprawę auta.

2. Poduszka finansowa

Najważniejsze narzędzie finansowe każdego gospodarstwa domowego. Nazwa pochodzi od poduszki, którą strażacy rozpinają pod oknami płonącego budynku. Twoja poduszka finansowa ma pozwolić Ci na bezpieczne lądowanie, jeśli w Twoim życiu wybuchnie pożar.

Według większości specjalistów od finansów osobistych poduszka finansowa powinna mieć wielkość półrocznych kosztów Twojego gospodarstwa domowego. Innymi słowy ma być to kwota, która pozwoli Ci przeżyć na niezmienionym poziomie pół roku w sytuacji odcięcia wszystkich źródeł dochodu.

Szacując wielkość poduszki finansowej nie bierz pod uwagę jedynie ostatniego miesiąca. Najlepiej, jeśli wyciągniesz średnią z wydatków przez cały rok. Wiele z nich ma charakter regularny, choć nie comiesięczny (np. prezenty świąteczne). Jeśli Twoja rodzina wydaje średnio 6 tys. złotych miesięcznie, to poduszka finansowa powinna mieć wielkość 36 tys. złotych.

Sześć miesięcy to wartość zalecana, jednak możesz przyjąć inną. Jeśli w twoim gospodarstwie domowym są dwa źródła dochodu, to prawdopodobieństwo, że oba wyschną na raz, jest niewielkie. Podobnie, jeśli pracujesz w dobrze płatnym zawodzie, w którym łatwo o nowe zatrudnienie (np. programista). Wówczas możesz przyjąć np. trzy miesiące.

Poduszka finansowa to coś niezależnego od funduszu bezpieczeństwa i powinna być trzymana osobno. Fundusz bezpieczeństwa finansuje nieprzewidziane wydatki, poduszki używasz wtedy i tylko wtedy, kiedy w twoim życiu wybucha pożar (np. utrata pracy).

Jak sama nazwa wskazuje, poduszka daje Ci bezpieczeństwo finansowe. Pozwala z dnia na dzień rzucić pracę, zacząć własną działalność czy przeprowadzić się do innego miasta lub nawet kraju. W każdym z tych wypadków pokryje powstałą naturalnie lukę dochodową. Jednak nade wszystko pozwala nie rozbić się o beton instytucji finansowych, gdy musisz wykonać skok bez spadochronu w sytuacji katastrofy życiowej.

Poduszka finansowa powinna być utrzymywana w płynnych, bezpiecznych aktywach. Nie muszą być tak łatwo dostępne jak fundusz bezpieczeństwa. Mogą to być konta oszczędnościowe, lokaty, obligacje skarbowe, złoto lub fundusze inwestycyjne pieniężne lub obligacji. Grunt, żeby nie inwestować w ryzykowne instrumenty, bo ograniczenie możliwości strat jest tu ważniejsze niż wysokość potencjalnych zysków.

3. Złoto

Ten metal od wieków pełni kluczową rolę w gromadzeniu bogactwa. I nie inaczej powinno być w dobrze zarządzanym portfelu oszczędnościowym. Pamiętaj, złoto służy do oszczędzania, nie do inwestowania. Złoto ma tendencję do wahania cen w krótkim i średnim terminie, jednak w długim terminie jego cena rośnie, chroniąc wartość pieniądza przed inflacją.

Jest to również taka super poduszka bezpieczeństwa. Ta poduszka zadziała, kiedy nie tylko u Ciebie się pali, ale i u sąsiadów. Innymi słowy w sytuacjach kryzysów, krachów, wojen i niepokojów na świecie, złoto pozwala nie stracić zgromadzonego majątku.

Jaki powinien być jego udział w portfelu? To zależy od Twojego nastawienia. Jeśli wychodzisz z założenia, że kryzys już nigdy się nie wydarzy, wystarczy kilka procent. Jeśli jednak spodziewasz się, że największy kryzys w historii jest dopiero przed nami – trzymaj w złocie odpowiednio większe rezerwy.

4. Emerytura

Według niektórych wyliczeń, jeśli masz obecnie ok. 30 lat, Twoja emerytura wyniesie ok. 20 proc. ostatniej pensji, a i to przy optymistycznym założeniu, że obecny system nie złamie się do tego czasu pod własnym ciężarem.

Kiedy należy zacząć odkładać na emeryturę? Jak najszybciej, ale nie kosztem funduszu i poduszki bezpieczeństwa. Zacznij to robić dopiero wtedy, gdy w obu tych instrumentach osiągniesz założone kwoty. Chyba że masz na tyle solidną pensję, by oprócz budowy poduszki zacząć również odkładać na emeryturę.

5. Inwestowanie i oszczędzanie

Co zrobić z innymi nadwyżkami po zbudowaniu wszystkich instrumentów bezpieczeństwa? Oszczędzać i inwestować. Przede wszystkim razem z całą rodziną (jeśli ją posiadasz) określ jasno cel oszczędzania.

Są ludzie, którzy czerpią radość z samego faktu przyrostu pieniędzy, ale na szczęście jest ich mało. Wyznaczenie jasnego celu pozwoli Tobie i Twojej rodzinie na utrzymanie dyscypliny finansowej. Cele te mogą być różne: jedni zbierają na wkład własny lub remont mieszkania, inni na podróż kamperem wokół Australii. Ktoś będzie chciał kupić wypasiony samochód, a dla kogoś innego najważniejsza będzie edukacja dzieci i zapewnienie im dobrego startu w dorosłość.

Przy budowie portfela pamiętajcie jednak, by uwzględnić własny poziom awersji do ryzyka. Żeby go wyznaczyć, odpowiedzcie sobie na proste pytanie: Ile pieniędzy mogę stracić w zamian za szansę na ponadprzeciętne zyski? Odpowiedź, najlepiej wyrażona w procentach, wyznacza wielkość agresywnej części Twojego portfela.

Część bezpieczną trzymaj w instrumentach takich jak:

• lokaty i konta oszczędnościowe
• obligacje skarbowe
• fundusze inwestycyjne gotówkowe i obligacji
• złoto (w długim terminie)
• nieruchomości (w długim terminie)

Część agresywną możesz zainwestować w:

• fundusze inwestycyjne akcji i obligacji korporacyjnych
• akcje i instrumenty na Giełdzie Papierów Wartościowych
• kontrakty na rynku Forex (tu licz się z bardzo dużym ryzykiem straty)

Pamiętaj, choć oszczędzanie w Polsce traktowane jest jako domena elity, to wymaga przede wszystkim dyscypliny finansowej i motywacji. Na dłuższą metę pozwala obniżyć koszty zakupów, daje spokojny sen i mnóstwo satysfakcji. Powodzenia!