Komunikacja regionalna w powiecie kaliskim

Możliwość uzyskania dopłat zewnętrznych jak i mniejsze koszty działalności. To jedne z cech jakie przyświecają idei powołania komunikacji regionalnej. Zainteresowani nią są samorządowcy z Aglomeracji Kalisko-Ostrowskiej.

Tydzień temu w Starostwie Powiatowym w Kaliszu miało miejsce spotkanie, na którym to Prezydent Kalisza Krystian Kinastowski oraz Starosta Kaliski Krzysztof Nosal zaprezentowali samorządowcom powiatu kaliskiego koncepcję powołania wspólnego związku powiatowo-gminnego.

„Wszystko jest na dobrej drodze. Jako pierwszy pełną akceptację dla wspólnego przedsięwzięcia zgłosił Pan Sławomir Musioł – Wójt Gminy Blizanów – dodając, że bycie przedstawicielem gminy pierwszej w kolejności alfabetycznej, zobowiązuje do zabrania głosu na początku. W ślad za nim poszedł Pan Mariusz Chojnacki – Wójt Gminy Ceków-Kolonia, drugiej w kolejności alfabetycznej”.

Firma ta odpowiedzialna była także za przeprowadzenie konsultacji społecznych optymalizacji oferty przewozowej kaliskiej komunikacji miejskiej. Wśród tych propozycji znalazła się również zmiana statusu trzech linii autobusowych uruchamianych przez Kaliskie Linie Autobusowe. Dotyczy to linii podmiejskich 1B, 3D oraz 17. Z połączeń miejskich byłyby one przekształcone w połączenia regionalne, dla których to obowiązuje refundacja ulg ustawowych (między innymi dla uczniów przy zakupie biletów miesięcznych) oraz dla których można ubiegać się o refundację z Funduszu Rozwoju Przewozów Autobusowych (FRPA). Wymaga to oczywiście spełnienia określonych warunków.

Prezydent Kalisza Krystian Kinastowski zaproponował zwiększenie zakresu funkcjonowania przewozów w formule innej niż w ramach kaliskiej komunikacji miejskiej. Ma to między innymi związek z wprowadzeniem bezpłatnej komunikacji miejskiej w Kaliszu.

Pomiędzy funkcjonowaniem komunikacji miejskiej i regionalnej występują konkretne różnice:

• tabor eksploatowany w komunikacji regionalnej cechuje mniejszy koszt wozokilometra;
• synergia efektów na dłuższych trasach podmiejskich – zmiana modelu obsługi zapewnia możliwość pozyskiwania dopłat zewnętrznych jak i cechuje się niższymi kosztami;
• uniknięcie obowiązku osiągnięcia określonego udziału minimalnej ilości pojazdów na paliwa alternatywne lub zeroemisyjne.

źródło: Facebook Marcin Gromadzki Public Transport Consulting

W przypadku, kiedy wśród samorządów podpisujących porozumienie znajdą się gminy o statusie miasta, to wtedy przewozy gminne mają status komunikacji miejskiej. Wyklucza to możliwość refundacji ulg ustawowych z budżetu państwa i bez prawa do dotacji z Funduszu Rozwoju Przewozów Autobusowych.

Prostszym i szybszym rozwiązaniem jest organizacja przewozów pasażerskich na rzecz gmin przez Starostę – są to wówczas przewozy o charakterze powiatowym.

W przypadku Kalisza, który jest miastem na prawach powiatu, zachodzi konieczność uwzględnienia organizowanych linii autobusowych w porozumieniu Prezydenta Miasta Kalisza (jako starosty powiatu grodzkiego) ze Starostą Kaliskim. To właśnie jemu zostaną przekazana organizacja przewozów powiatowych. Nie wyłącza to jednak kompetencji włodarza Kalisza do organizacji komunikacji miejskiej – stanowi ona bowiem podzbiór przewozów gminnych, nie powiatowych.

To porozumienie Prezydenta Miasta Kalisza i Starosty Kaliskiego zostało już zawarte dla trzynastu linii powiatowych.  

Powiat będący organizatorem przewozu wypłaca operatorowi kwotę rekompensaty z tytułu strat, które są spowodowane stosowaniem ulg ustawowych, kwotę wynikającą z deficytu linii oraz skalkulowany rozsądny zysk – dla linii objętych programem dofinansowania ze środków Funduszu Rozwoju Przewozów Autobusowych. Gminy, których to obszary będą obsługiwane przez linie autobusowe, powinny partycypować w kosztach ich organizacji na zasadzie udzielenia pomocy finansowej w uzgodnionej wysokości.

Opisywane rozwiązanie nie dotyczy jednak przewozów szkolnych, które organizowane lub wykonywane są samodzielnie przez gminy, bowiem przewozy powiatowe służą zaspokojeniu potrzeb mieszkańców w zakresie przemieszczeń międzygminnych. Aby planowane trasy cechowały się większą elastycznością lepiej sprawdzi się rozwiązanie w postaci powołania związku powiatowo-gminnego.

Według Art. 72a. Ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym związek powiatowo-gminny powołuje się w celu wspólnego wykonywania zadań publicznych. Związek taki można również utworzyć w celu zapewnienia wspólnej obsługi administracyjnej, finansowej i organizacyjnej: 

• jednostkom organizacyjnym gminy zaliczanym do sektora finansów publicznych;
• gminnym instytucjom kultury;
• innym zaliczanym do sektora finansów publicznych gminnym osobom prawnym utworzonym na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw; instytutów badawczych, banków i spółek prawa handlowego.

Związek taki jest odrębnym bytem prawnym, który wymaga przeprowadzenia procedury jego utworzenia oraz zarejestrowania. Jego statut określa między innymi:

• zakres przewozów przekazywanych do związku;
• zasady reprezentacji poszczególnych jednostek w związku;
• zasady udziału jednostek samorządu terytorialnego – uczestników związku w kosztach przekazanej działalności oraz w pokrywaniu strat związku i udziału w zyskach;
• zasady korzystania z obiektów i urządzeń związku (jeżeli takie będą w jego posiadaniu).

Statut musi zostać ogłoszony w wojewódzkim dzienniku urzędowym, a związek nabywa osobowość prawną w dniu ogłoszenia statutu. Trzeba mieć jednak świadomość, że tworzenie związku wymaga czasu – w praktyce nawet do sześciu miesięcy. Aby uzyskać dopłatę z FRPA na 2023 rok, sierpień tego roku jest ostatnim momentem na podjęcie decyzji o utworzenie związku. Alternatywą jest model przejściowy w postaci organizacji przewozów powiatowych przez starostę, które zostały opisane wcześniej.

Pozytywną stroną związku powiatowo-gminnego jest możliwość organizowania wszystkich koniecznych połączeń komunikacyjnych – zarówno międzygminnych – w granicach powiatów przystępujących do związku jak i gminnych – w granicach gmin. Problemem jest jednak uwzględnienie przewozów wykraczających trasami poza obszar związku. Procedowane są jednak zmiany, które umożliwią zawieranie odpowiednich umów przez związku gmin i związki powiatowo-gminne.

Związek byłby również stroną umowy o dopłaty z FRPA z Wojewodą Wielkopolskim. Odpowiadałby za przedstawianie deficytu linii w okresach rozliczeniowych, wnioskowałby o dopłaty oraz rozliczałby płatności z operatorami. Ma on również pierwszeństwo przed powiatem przy ubieganiu się o środki z FRPA.

Jak to wpłynie na sytuację w Kaliszu?

Podstawową koniecznością jest przystąpienie Kalisza do związku – wynika to z rozłączności miasta i powiatu kaliskiego. Obecne przepisy nie wykluczają także możliwości honorowania biletów komunikacji miejskiej na liniach komunikacji regionalnej. Dla mieszkańców obszarów peryferyjnych korzyścią będzie również między innymi honorowanie miejskich biletów okresowych na połączeniach realizowanych przez związek. Dodatkowe korzyści to:

• miasto miałoby wpływ na siatkę połączeń oraz rozkład jazdy powiatowej lub powiatowo-gminnej komunikacji regionalnej;
• informacje o ofercie przewozowej byłyby eksponowane w systemie informacji miejskiej;
• miasto decydowałoby o wyborze operatora przewozów oraz o standardzie wykorzystywanego taboru.

Źródło: 

1. Facebook Marcin Gromadzki Public Transport Consulting
2. Prezentacja „Finansowanie usług publicznego transportu zbiorowego w obszarach funkcjonalnych miast – na przykładzie Aglomeracji Kalisko-Ostrowskiej, Marcin Gromadzki Public Transport Consulting
3. Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym