25 lutego 2025

Kontrowersje wokół serialu „Przesmyk”

Serial „Przesmyk” od platformy Max od momentu premiery budzi duże emocje w przestrzeni publicznej. Produkcja skupia się na strategicznym znaczeniu przesmyku suwalskiego, co przynosi skojarzenia z aktualnymi napięciami geopolitycznymi w Europie Środkowo-Wschodniej.

Granica fikcji i rzeczywistości

Dla jednych to wciągający thriller polityczny, który realistycznie oddaje współczesne zagrożenia, dla innych – jednostronna narracja wpisująca się w określony światopogląd. Jedną z najbardziej dyskutowanych kwestii jest sposób, w jaki serial przedstawia napięcia na wschodnich granicach Polski.

Niektórzy krytycy zwracają uwagę, że autentyczne wydarzenia zostały wykorzystane do budowania dramaturgii, ale zabrakło w tym głębszej refleksji nad losem migrantów i uchodźców. Maja Staniszewska z Gazety Wyborczej zauważa:

„Oglądając »Przesmyk«, miałam wrażenie instrumentalnego potraktowania przez twórców sytuacji na i za naszą granicą z Białorusią. A przede wszystkim instrumentalnego potraktowania ludzi, którzy się w niej znaleźli”.

Zdaniem Małgorzaty Major z Wirtualnych Mediów serial nie koncentruje się na realistycznym przedstawieniu życia na Białorusi ani na trudach codzienności pod reżimem Łukaszenki.

„»Przesmyk« nie pokazuje nam realiów życia na Białorusi i tego, jak trudne dla ludzi jest życie w reżimie Łukaszenki. To kino akcji, które wykorzystuje określoną sytuację geopolityczną, żeby opowiedzieć fikcyjną historię. Jeśli więc ktoś spodziewał się pogłębionej analizy tego, co dzieje się wokół Przesmyku Suwalskiego, może być rozczarowany” – pisze Major.

Zatem mimo realistycznej oprawy i aktualności tematyki, serial może wydawać się powierzchowny dla tych, którzy liczyli na głębszą refleksję nad problemami politycznymi i społecznymi.

Z drugiej strony, część recenzentów docenia realizm i aktualność serialu. Nikodem Pankowiak z Serialowa.pl twierdzi:

„»Przesmyk« osadzono w świecie niemalże rzeczywistym. Co prawda akcja dzieje się w roku 2021, dzięki czemu uniknięto tematu rosyjskiej napaści na Ukrainę, ale twórcy absolutnie nie uciekają od geopolitycznych realiów”.

Podkreśla się również wiarygodne przedstawienie świata szpiegostwa. Magdalena Łoboda z RMF FM ocenia:

„Serial oferuje widzom nie tylko rozrywkę, ale i wgląd w skomplikowany świat współczesnego szpiegostwa, gdzie technologia, manipulacja i propaganda stają się narzędziami w walce o władzę”.

Z tezą o wpisywaniu się serialu w bieżącą narrację polityczną nie zgadza się krytyk filmowy Łukasz Adamski.

„Zarazem nie jest »Przesmyk« filmową publicystyką, wpisującą się w spory polityczne, jakie wywołała choćby »Zielona granica« Agnieszki Holland. To fikcyjna opowieść o prowokacji, jaką przeciwko Polsce knują Rosjanie do spółki z Białorusinami. Prowokacji, która ma wciągnąć NATO w III wojnę światową” –twierdzi Adamski w artykule dla Rzeczpospolitej.

Na ile serial „Przesmyk” oddaje rzeczywistość?

Przy serialu pracował Witold Jurasz, były dyplomata, który pełnił m.in. funkcję charge d’affaires RP w Mińsku. W rozmowie z Dzień Dobry TVN wyjaśnił, że jego głównym zadaniem było zadbać o to, by serial nie stracił na jakości, przyznając jednocześnie, że nie ma dużego doświadczenia w kwestiach filmowych.

„Szczególnie że film dokumentalny, który miałby oddawać realia pracy w dyplomacji, musiałby być bardzo nudny, więc nikt, by go nie chciał oglądać. Starałem się podpowiadać, co należy zmienić, żeby to było w miarę blisko rzeczywistości” – tłumaczył Witold Jurasz, obecnie dziennikarz Onetu.