Ksiądz Roman Pawłowski – życie, posługa i śmierć
Proboszcz parafii w podpleszewskim Choczu, kanonik honorowy kolegiaty Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kaliszu. 18 października 1939 roku w Kaliszu został zamordowany przez Niemców w ramach akcji Intelligenzaktion. W miejscu egzekucji na Placu Św. Józefa znajduje się tablica pamiątkowa poświęcona duchownemu.
Ksiądz Roman Pawłowski przyszedł na świat 26 listopada 1878 roku w Warszawie. W Wyższym Seminarium Duchownym we Włocławku odbył studia filozoficzno-teologiczne. W 1903 przyjął święcenia kapłańskie, po których to pracował jako wikary w parafiach w Bogdanowie, Morzysławiu, Chełmie oraz św. Barbary w Częstochowie. W 1908 roku został rektorem kościoła podominikańskiego oraz prefektem gimnazjum w Sieradzu. W tym mieście był także kapelanem szpitala. W latach 1909-1910 piastował funkcję rektora kościoła klasztornego i prefekta średniej Szkoły Handlowej w Kaliszu (dzisiejsze II Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Kościuszki). W latach 1910-1912 był proboszczem w Krępej, natomiast od 1912 do 1913 roku pracował w Sędziejowicach. Przez jedenaście lat, w latach 1913-1924 był proboszczem w parafii w Świnicach Warckich. To właśnie tam, w 1914 roku, z jego rąk Komunię Świętą przyjęła św. Faustyna Kowalska. Podczas swojej posługi duszpasterskiej pracował także w Dębe, Brzeźnie, Złoczewie, Iwanowicach, Radziejowie oraz Choczu. W 1938 roku wsparł on polskich parafian podczas procesu w sprawie przejmowania przez miejscową ludność niemiecką szkoły w Józefowie.
Na początku II Wojny Światowej, we wrześniu 1939 roku, ksiądz Pawłowski został aresztowany. Stało się tak w wyniku donosu i prowokacji, w której oskarżono go o przechowywanie na plebanii broni i amunicji. Został dotkliwie pobity podczas przesłuchań, zaś 18 października 1939 roku o godzinie 10:30 rozstrzelany w czasie akcji Intelligenzaktion – niemieckiego aktu ludobójstwa skierowanego przeciwko polskiej elicie.
W 1959 roku, w miejscu rozstrzelania ks. Romana Pawłowskiego na Placu Św. Józefa wmurowano tablicę pamiątkową, na której widnieje treść:
Na tym miejscu w dniu 18-go października 1939 r. został rozstrzelany przez hitlerowców kapłan katolicki ś.p. ks. kanonik Roman Pawłowski, proboszcz parafii w Choczu koło Kalisza. Aby posiew Jego krwi wydał stokrotny plon wiary i miłości Ojczyzny w idących przez Polskę pokoleniach.
