Książka Mateusza Rabiegi – pożegnanie czy początek czegoś większego?
Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk zorganizowało piękne spotkanie poświęcone premierze książki świętej pamięci mgr. inż. arch. Mateusza Rabiegi – naszego redakcyjnego przyjaciela, który zmarł 22 września 2022 roku w wieku 28 lat. Książka nosi tytuł „Odbudowa kaliskich kamienic po zniszczeniach I wojny światowej. Problem stylu” i wydana oraz zredagowana została już po śmierci autora.
Znajomość z Mateuszem to była ciekawa przygoda i dobrze spędzone lata. Nie ma lepszego prezentu niż książka, ale nie ma także lepszego pożegnania niż książka.
– mówił dr Makary Górzyński
„Odbudowa kaliskich kamienic po zniszczeniach I wojny światowej. Problem stylu”
Książka Mateusza opiera się na pracy magisterskiej, którą obronił w 2021 roku pod kierunkiem prof. Jerzego K. Kosa oraz prof. Agnieszki Zabłockiej-Kos na Uniwersytecie Wrocławskim. Ze względu na to, że prace magisterskie z reguły nie nadają się w swojej pierwotnej wersji do publikacji, dzieło zredagowane zostało przez dr. Makarego Górzyńskiego i prof. Krzysztofa Walczaka. Wsparcie korektorskie zaoferowała Anna Tabaka. Pracy nadano w ten sposób charakteru książkowego.
Jak zauważał promotor pracy magisterskiej Mateusza Rabiegi, a także autor Posłowia do książki, prof. Jerzy Kos, Mateusz miał wiele koncepcji na napisanie pracy. Wszystkie jednak dotyczyły Kalisza. – Kalisz był dla Mateusza pępkiem świata – mówił prof. Kos. Ostatecznie tematyka stanęła na rozważaniach dotyczących stylu architektonicznego kamienic odbudowywanych po zagładzie Kalisza w trakcie I wojny światowej. Jak to możliwe, że wiele budynków odbudowano w formie pruskiego klasycyzmu z początków XIX wieku, skoro jeszcze parę lat temu to właśnie Prusacy całkowicie zrujnowali nasze miasto? M.in. na to pytanie Mateusz Rabiega próbuje odpowiedzieć w swojej pracy.
Miasto Kalisz, w przeciwieństwie do odtwarzanej w zgodzie z centralnym państwowym planem Warszawy, odbudowywane było w większej mierze przez prywatnych właścicieli. Działania zależne były często od indywidualnego gustu jednostek, które posiadały prawo własności do poszczególnych budynków. Odbudowę centrum Kalisza porównuje się jednak nie tylko do ponownego wzniesienia stolicy po II wojnie światowej, ale także do wzniesienia Gdyni również w okresie Międzywojnia. Anna Tabaka ukuła nawet określenie „Gdynia z morza, Kalisz z ruin”.
Pożegnanie czy początek?
– Nie jest łatwo opisać coś, co się przemieszcza, a odbudowa Kalisza to był proces. Zmieniali się inwestorzy, koncepcje, w międzyczasie był też Wielki Kryzys – wyliczał dr Makary Górzyński. – Chodząc po ulicach Kalisza widzimy fasady kamienic, ale nie widzimy procesu, który stoi za ich powstawaniem – zauważał. Mateusz Rabiega zdołał skatalogować aż 198 budynków, które opisywał szeregiem danych dotyczących szczegółów budowy, takich jak uzyskiwanie pozwoleń, zdobywanie pożyczek czy zmiany w projekcie. To umożliwiało chociażby badania ilościowe nad całym przedsięwzięciem odbudowy centrum miasta.
– Ciągu dalszego tej pracy niestety brakuje – mówił dr Górzyński. Praca magisterska miała być jednak tylko punktem wyjścia do dalszych badań nad całą odbudową miasta. Mateusz przed śmiercią zdążył stworzyć plan swojego doktoratu, którego nie dane było mu już napisać. Jednak jak zaznaczała Anna Tabaka, dla niej ta książka jest początkiem. – To się po prostu nie może tak skończyć. Ktoś tę pracę w pewnym momencie sfinalizuje, a na początku tej drogi zawsze będzie Mateusz Rabiega.
