Narodowy Dzień Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego. Obchody w Kaliszu

Powstanie Wielkopolskie wybuchło 105 lat temu, 27 grudnia 1918 r. Kilka tygodni po odzyskaniu niepodległości granice państwa polskiego nie były jeszcze ostatecznie ukształtowane. Ważyła się m.in. przyszłość ziem dawnego zaboru pruskiego, które wchodziły w skład Prowincji Poznańskiej.

Impulsem do tego, by chwycić za broń była wizyta w Poznaniu Ignacego Jana Paderewskiego. Swoim przemówieniem z okna hotelu Bazar, wygłoszonym 26 grudnia, poderwał Wielkopolan do walki. Powstanie rozszerzało się na kolejne miejscowości, a jego uczestnikami byli w większości członkowie Polskiej Organizacji Wojskowej Zaboru Pruskiego. Tereny, na których toczyły się działania zbrojne objęła swoją władzą Naczelna Rada Ludowa, z wodzem gen. Józefem Dowborem-Muśnickim.

Na przedpolach Kalisza rozegrały się jedne z pierwszych scen Powstania Wielkopolskiego. 27 grudnia 1918 r. na granicy w Szczypiornie padły pierwsze strzały. W godzinach południowych, jeszcze przed rozpoczęciem walk w Poznaniu, podczas pełnienia patrolu granicznego na polu pod Boczkowem, zginął od kuli Grenzschutzu żołnierz I Batalionu Pogranicznego, szeregowiec Jan Mertka, pierwszy poległy powstaniec wielkopolski. Czesław Radajewski również żołnierz I Batalionu został ciężko ranny. Zwłoki poległego przewiózł furmanką chłopską jego starszy brat do swojego mieszkania w Ostrowie. W odpowiedzi powstańcy zajęli Boczków, który stał się pierwszą w całości wyzwoloną miejscowością w Poznańskiem. W kolejnych dniach główne wydarzenia powstańcze toczyły się już dalej od Kalisza, jednak mieszkańcy naszego miasta brali w nich udział i przyczynili się do oswobodzenia całego regionu. Jako ochotnicy zgłaszali się do I Batalionu Pogranicznego. Na czele oddziału, który włączył się do walk, stał Władysław Wawrzyniak. Żołnierze batalionu złożyli przysięgę w Kaliszu na placu św. Józefa, później walczyli na froncie południowym powstania. W pierwszym okresie walk, do końca roku, Polakom udało się zdobyć większą część miasta Poznania, które ostatecznie zostało wyzwolone 6 stycznia 1919 roku, kiedy przejęto lotnisko. Do połowy stycznia wyzwolono też większą część Wielkopolski. Za dzień zakończenia powstania uznaje się 16 lutego 1919 r., kiedy to Niemcy i państwa Ententy podpisały w Trewirze rozejm przedłużający obowiązywanie porozumienia z Compiègne, kończącego I wojnę światową. Do nowego rozejmu dodano korzystne dla Polski postanowienia dotyczące zakończenia konfliktu polsko-niemieckiego, w szczególności Powstania Wielkopolskiego: Niemcy zostali zobowiązani do zaprzestania kroków zaczepnych przeciw Polakom, wytyczono także linię demarkacyjną. Stało się to na żądanie francuskiego marszałka Ferdinanda Focha, wysunięte pod wpływem przemówienia wygłoszonego przez Romana Dmowskiego, polskiego delegata na konferencję pokojową w Paryżu. Ostatecznie przynależność Wielkopolski do Rzeczypospolitej potwierdził zawarty 28 czerwca 1919 r. traktat wersalski.
Sejm z inicjatywy prezydenta Andrzeja Dudy w 2021 r. ustanowił 27 grudnia – dzień rozpoczęcia walk – Narodowym Dniem Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego. Jak głosi uchwalona jednogłośnie ustawa „w hołdzie bohaterom – uczestnikom narodowego zrywu z lat 1918 – 1919, którzy wyzwolili Wielkopolskę spod panowania niemieckiego i przyłączyli ją do odrodzonej Rzeczypospolitej”. O ustanowienie święta apelowały wielkopolskie organizacje społeczne i samorządy.

Miejskie obchody Narodowego Dnia Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego w Kaliszu rozpoczną się w dniu 20 grudnia 2023 r. w Szkole Podstawowej nr 16 im. Powstańców Wielkopolskich 1918-1919. W programie uroczystości przewidziano otwarcie wystawy pt. „Powstańcy Wielkopolscy” Jakuba Multana. W części oficjalnej nastąpi odegranie i odśpiewanie hymnu państwowego. Pan Krystian Kinastowski, prezydent Miasta Kalisza wygłosi okolicznościowe przemówienie. Po przemówieniach uczniowie i absolwenci szkoły zaproszą do wysłuchania i obejrzenia montażu słowno-muzycznego pt.: „Wolność kocham i rozumiem…” przygotowanego pod kierunkiem Pana Przemysława Walczaka.
W dniu 27 grudnia 2023 r. władze Miasta Kalisza złożą wiązankę przed tablicą pamiątkową, ufundowaną w 1968 roku przez społeczeństwo powiatu kaliskiego, w 50. rocznicę Powstania Wielkopolskiego, przy ul. Wrocławskiej, w podcieniach ogrodzenia kampusu Akademii Wymiaru Sprawiedliwości, a o godz. 12.00, wraz z zaproszonymi delegacjami przed tablicą pamiątkową, poświęconą bohaterom Powstania Wielkopolskiego 1918-1919, przy ul. Śródmiejskiej w Kaliszu, na zewnętrznej ścianie kościoła pw. Świętej Rodziny.

Z okazji 105. Rocznicy Wielkopolskiego Zrywu Niepodległościowego 1918/19 zostanie przeprowadzona akcja dyplomowa, organizowana przez krótkofalowców z Wielkopolski dla przypomnienia  105 – lecia Odzyskania Niepodległości, Powstania Wielkopolskiego i Republiki Ostrowskiej. Akcja dyplomowa potrwa 15 stycznia 2024 r.  Dyplomy będą  wydawane na podstawie logów stacji dyplomowych. Dyplom będzie wydawany w formie elektronicznej i będzie do pobrania w formacie PDF ze strony: https://logsp.pzk.org.pl.

Miasto Kalisz zaprasza do udziału w obchodach Narodowego Dnia Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego!

Źródło: Miasto Kalisz