(Nie)należne opłaty za parkowanie

Rada Miejska Kalisza w dniu 24 listopada 2022 r. podjęła uchwałę nr LVIII/816/2022 w sprawie ustalenia w Kaliszu Strefy Płatnego Parkowania, stawek opłat za postój pojazdów samochodowych na drogach publicznych w Strefie Płatnego Parkowania, wysokości opłat dodatkowych oraz sposobu ich pobierania (Dz. Urz. Woj. Wielkopolskiego z 2022, poz. 8848) zastępując dotychczas obowiązującą uchwałę w tym przedmiocie z dnia 29 listopada 2012 r. (Dz. Urz. Woj. Wielkopolskiego z 2013 r., poz. 369 ze zm.).

Uchwała oczywiście ma przede wszystkim na celu podwyższenie opłat za parkowanie pojazdów samochodowych na terenie miasta Kalisza. Oprócz samej zmiany taryfy, warto zwrócić uwagę na fakt, iż uchwała wprowadza pewne novum – mianowicie od 1 stycznia 2023 r. w Kaliszu obowiązywać będą dwie podstrefy – każda z inną taryfą opłat. Podstefa A (oznaczona na poniższej mapie – będącej załącznikiem do ww. uchwały RM – kolorem czerwonym) dotyczy ulic położonych w ścisłym centrum miasta, zaś podstrefa B (kolor żółty) tych dalej położonych od centrum.

Opłata za pierwszą godzinę postoju w strefie B wyniesie 2,50 zł, podczas gdy w strefie A aż 4,00 zł. Druga godzina to odpowiednio 3,00 zł i 4,80 zł, trzecia godzina: 3,60 zł i 5,70 zł, zaś czwarta i każda następna: 2,50 zł i 4,00 zł.

Oprócz powyższego, wprowadzono również całkiem nową taryfę – opłatę za postój do 15 minut – której stawki wyniosą 0,50 zł w strefie B i 1,00 zł w strefie A.

Uchwała nie przewiduje jednak żadnych bonifikat dla właścicieli pojazdów z napędem hybrydowym, jak ma to miejsce na przykład w Łodzi, w której abonament roczny dla właściciela pojazdu z napędem spalinowo-elektrycznym (hybryda) kosztuje 120 zł.

Podwyżka cen opłat za parkowanie na pewno wzbudzi niemałe emocje, biorąc pod uwagę wielość samochodów poruszających się po Kaliszu.

Przypomnieć w tym miejscu należy jednak, co w ogóle uzasadnia pobieranie opłat za postój w granicach administracyjnych miast.

Zgodnie z ustawą o drogach publicznych, celem wprowadzania przez rady miejskie lub rady gmin Stref Płatnego Parkowania ma być zwiększenie rotacji parkujących pojazdów samochodowych lub realizacja lokalnej polityki transportowej, w szczególności jednak ograniczenie dostępności tego obszaru dla pojazdów samochodowych lub wprowadzenia preferencji dla komunikacji zbiorowej.

Aby jednak owe cele osiągnąć, w parze z działaniami nakładającymi na kierowców poszczególne opłaty, powinny iść rozwiązania realnie pozwalające na ograniczenie poruszania się po mieście samochodem. Przykładem takiego rozwiązania niewątpliwie jest szybka, sprawna, punktualna, komfortowa, mająca rozległą siatkę połączeń i przystanki zlokalizowane w odpowiednich (a więc też wygodnych dla mieszkańców) miejscach komunikacja zbiorowa poruszająca się po danym terenie z dużą częstotliwością.

Wprowadzenie droższej taryfy dla ścisłego centrum ma więc docelowo zachęcić do krótkiego jedynie postoju pojazdu, a nie pozostawiania samochodu na wiele godzin w reprezentacyjnej części miasta.

Miasto pełnić ma bowiem szereg różnych funkcji, z których naczelną z nich nie powinno być bycie przestrzenią do długotrwałego postoju w samych ich centrach coraz to większych samochodów kosztem chociażby estetyki przestrzeni.

Skoro temat pobierania opłat za postój pojazdów siłą rzeczy jest na afiszu, warto mieć na uwadze, kiedy opłaty parkingowe są pobierane zgodnie z prawem.

Kwestia ta była szeroko analizowana zarówno przez sądownictwo administracyjne, jak i swego czasu przez Najwyższą Izbę Kontroli, która w sporządzonym w 2019 r. raporcie wskazała na szereg nieprawidłowości w niektórych polskich miastach.

Zgodnie ze wspomnianą ustawą o drogach publicznych, tzw. opłatę parkingową pobiera się za postój pojazdów samochodowych w strefie płatnego parkowania, w wyznaczonym miejscu, w określone dni robocze, w określonych godzinach lub całodobowo.

Podkreślić przy tym należy, iż opłaty pobierać można jedynie za postój w miejscach wyznaczonych, nie zaś za postój w jakimkolwiek miejscu znajdującym się na terenie Strefy Płatnego Parkowania.

Naczelny Sąd Administracyjny potwierdził bowiem tezę, że ustalenie strefy płatnego parkowania nie jest równoznaczne z wyznaczeniem miejsc płatnego postoju. Nie cały zatem obszar strefy płatnego parkowania jest miejscem, w którym za postój pojazdów samochodowych można pobierać opłaty (Uchwała NSA w składzie 7 sędziów z 9.10.2017 r., II GPS 2/17).

Nadto, jak orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie (I SA/Lu 281/21): „Według art. 13b ust. 3 ustawy o drogach publicznych ustalenie strefy płatnego parkowania należy do rady gminy, która podejmuje w tej sprawie uchwałę na wniosek wójta (burmistrza, prezydenta miasta), zaopiniowany przez organy zarządzające drogami i ruchem na drogach. Przez ustalenie strefy płatnego parkowania należy rozumieć określenie granic obszaru, który charakteryzuje się znacznym deficytem miejsc postojowych i w związku z tym za postój w tym obszarze pobiera się opłatę. Ustawodawca nakazuje organowi właściwemu do zarządzania ruchem wyznaczenie w tej strefie, w uzgodnieniu z zarządcą drogi, miejsc przeznaczonych na postój pojazdów, w tym stanowisk przeznaczonych na postój pojazdów zaopatrzonych w kartę parkingową (art. 13b ust. 6 pkt 1 ww. ustawy). Ten organ może również wyznaczać w strefie płatnego parkowania zastrzeżone stanowiska postojowe (koperty) w celu korzystania z nich na prawach wyłączności w określonych godzinach lub całodobowo (art. 13b ust. 6 pkt 2 ustawy). Posłużenie się przez ustawodawcę w tej regulacji różnymi pojęciami – <<ustalenie>> strefy płatnego parkowania i <<wyznaczenie>> miejsc płatnego postoju, a także rozdzielenie tych kompetencji między różne podmioty potwierdza tezę, że ustalenie strefy płatnego parkowania nie jest równoznaczne z wyznaczeniem miejsc płatnego postoju. Nie cały zatem obszar strefy płatnego parkowania jest miejscem, w którym za postój pojazdów samochodowych można pobierać opłaty i nie w każdym miejscu postój jest dozwolony. W strefie płatnego parkowania obowiązują zasady ruchu drogowego mogące przewidywać ograniczenia i zakazy dotyczące postoju”.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, w strefie płatnego parkowania, oznaczonej znakiem D-44, miejsca dla postoju pojazdu samochodowego wyznacza się znakami pionowymi (D-18 parking, z opcją T-30 pokazującą sposób prawidłowego pozostawienia pojazdu) oraz znakami poziomymi w postaci stanowiska postojowego, linii wyznaczającej pas postojowy, koperty albo miejsca dla pojazdu osoby niepełnosprawnej (znaki: P-18, P-19, P-20, P-24).

Na znaku obok napisu „Postój płatny” wskazuje się sposób wnoszenia opłaty za postój pojazdu samochodowego przez umieszczenie symbolu parkometru lub napisu określającego ustalony sposób wnoszenia opłaty. Jeżeli obowiązek wnoszenia opłaty za postój pojazdu samochodowego dotyczy określonych dni lub godzin, pod napisem „Postój płatny” umieszcza się informację określającą zakres stosowania znaku D-44.

Z powyższego wynika, iż aby miejsce postojowe było prawidłowo oznakowane, musi być oznaczone zarówno znakiem pionowym, jak i poziomym. Miejsca oznaczone wyłącznie znakiem poziomym/pionowym nie spełniają wymagania miejsca wyznaczonego, a co za tym idzie – pobrana w takiej sytuacji opłata za postój pojazdu jest nienależna, kierowca zaś ma możliwość kwestionowania poprawności i zasadności naliczenia opłaty za parkowanie.

Mimo powyżej opisanych regulacji, nadal zdarzają się uchybienia gmin w tym zakresie, których skutkiem jest nienależne pobranie opłaty za parkowanie pojazdu. Zgodnie z raportem NIK, oznakowanie niektórych stref nie było bowiem zgodne z przepisami ustawy Prawo o ruchu drogowym, zatwierdzonymi projektami organizacji ruchu, jak też zasadami określonymi w rozporządzeniu w sprawie znaków. W skrajnych przypadkach nieprawidłowości podważały legalność pobieranych przez miasta opłat za postój pojazdów w strefie. W czterech miastach (Głogówek, Opole, Gdańsk, Łódź) brak prawidłowego oznakowania miejsc postojowych w SPP może podważać podstawę pobierania opłat za postój. Na przykład w Głogówku ustalono, że na żadnej ulicy dojazdowej nie umieszczono znaków informujących o początku i końcu strefy. Miejsca postojowe nie były oznaczone białą linią, tak jak wymagają przepisy.

Zdaniem Najwyższej Izby Kontroli, na sprawnie i prawidłowo funkcjonującą strefę mają wpływ trzy elementy:

1. Rada Miejska w odpowiedniej uchwale musi określić warunki funkcjonowania strefy zgodnie z ustawą o drogach publicznych,
2. strefy muszą być prawidłowo oznakowane,
3. obsługa stref musi być rzetelna i terminowa. Obsługa obejmuje głównie kontrolę uiszczania opłat za parkowanie, dochodzenie należności z opłat dodatkowych czyli nałożonych kar za brak opłaty, wydawanie abonamentów dla uprawnionych oraz rozliczenia z administratorem strefy.

Korzystając więc z miejsc postojowych wyznaczonych w Strefie Płatnego Parkowania, warto zwracać uwagę, czy miejsce to jest prawidłowo oznakowane. W interesie zaś samorządów terytorialnych winno być efektywne i zgodne z prawem zapewnienie funkcjonowania Stref Płatnego Parkowania.

Fot.: arch.