Opatówek rewitalizuje i zbiera nagrody

Gmina Opatówek otrzymała III nagrodę w X edycji konkursu Towarzystwa Urbanistów Polskich Oddział w Poznaniu pod hasłem „Najlepiej zagospodarowana przestrzeń publiczna w Wielkopolsce” za wykonaną w 2019 roku rewitalizację domku gotyckiego tzw. ”Cukierenki”. Budynek pełni dziś funkcję biblioteki publicznej. A to nie jedyny obiekt, który w ostatnim czasie został poddany modernizacji. Poznaj niezwykłą historię rewitalizowanych, zabytkowych budynków w Opatówku!

Biblioteka w „Cukierence”

Dom Gotycki zwany też „Cukierenką” to zabytkowy budynek stojący niemal od dwóch wieków vis a vis parafialnego kościoła pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Opatówku. Od nieco ponad roku zdobi swoim pięknem ulicę Kościelną po gruntownej rewitalizacji. Budynek został uroczyście otwarty 8 grudnia 2019 roku i wkrótce przeniesiono tam Gminną Bibliotekę Publiczną im. Braci Gillerów w Opatówku, pełniącą dodatkowo funkcję biblioteki powiatowej. W ramach generalnego remontu zabytku, zrekonstruowano sterczyny i charakterystyczne, duże okna, odnowiono ceglane ściany i nadano nowego wystroju wnętrzom – tak, by Domek Gotycki spełniał nową funkcję biblioteczną. Oprócz tego zagospodarowano także przestrzeń obok budynku, tworząc piękne miejsce do działań kulturalnych i społecznych na świeżym powietrzu.

Domek Gotycki został nagrodzony w X edycji konkursu „Najlepiej zagospodarowana przestrzeń publiczna w Wielkopolsce”, pod patronatem Marszałka Województwa Wielkopolskiego. Zgłoszonych zostało 23 inwestycji, co jest rekordem w trakcie wszystkich dotychczasowych edycji wydarzenia.

W skład Sądu Konkursowego weszli przedstawiciele Towarzystwa Urbanistów Polskich, na czele z Piotrem Sobczakiem, prezesem poznańskiego oddziału organizacji, a także Wojciechem Krawczukiem, Prezesem SARP oddział w Poznaniu oraz Jowitą Maćkowiak, Dyrektor Wielkopolskiego Biura Planowania Przestrzennego w Poznaniu.

III nagrodę dla Gminy Opatówek przyznano za rewitalizację zdegradowanej przestrzeni z wykreowaniem wnętrza urbanistycznego o wysokich walorach estetycznych. Kapituła konkursowa doceniła konsekwentne nawiązanie do zabytkowego otoczenia poprzez wykorzystanie czerwonej cegły jako materiału oraz powielenie form historycznych. Warto dodać, że celem konkursu jest kształtowanie nowoczesnego i innowacyjnego wizerunku regionu poprzez propagowanie najlepszych przedsięwzięć urbanistyczno-architektonicznych oraz promocja rozwiązań tworzących nową jakość przestrzeni w Wielkopolsce.

Fot.: Urząd Miejski Gminy Opatówek

– Zdobycie tej nagrody napawa mnie ogromną radością. Jest to wspaniała wizytówka dla naszej gminy, jak i samej biblioteki – mówi nam Małgorzata Matysiak, Dyrektor Gminnej Biblioteki Publicznej im. Braci Gillerów w Opatówku. Warto podkreślić, że za sukcesem tym stoi wiele osób. Od samego początku mocno zabiegał o rewitalizację Cukierenki z przeznaczeniem jej na siedzibę biblioteki Burmistrz Gminy Opatówek, Sebastian Wardęcki. Pomysł ziścił się, ponieważ zyskał przychylność Radnych Gminy Opatówek, udało się pozyskać zewnętrzne środki finansowe, a nad rewitalizacją Cukierenki pracowała solidna firma remontowo–budowlana, która chętnie przystawała na nasze, bibliotekarskie pomysły dotyczące wystroju, funkcjonalności i estetyki pomieszczeń. – dodaje M. Matysiak.

Warto podkreślić, że koszt inwestycji to ponad 2 mln złotych, do czego bez wątpienia przyczynił się fakt, że wszystkie prace były prowadzone pod nadzorem konserwatora zabytków. Gmina Opatówek pozyskała częściowe dofinansowanie na rewitalizację obiektu ze środków z Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego 2014+, a dotacja wyniosła nieco ponad 500 tys. zł.

Niezwykle ciekawa jest historia niemal dwustuletniego budynku. Powstał on w latach 20. lub 40. XIX wieku. O pierwszej przypuszczalnej dacie świadczy umieszczony na froncie budynku herb Świnka (również poddany gruntownej rewitalizacji), którym legitymował się właściciel Opatówka i okolicznych dóbr, generał Józef Zajączek (1752-1826), namiestnik Królestwa Polskiego w latach 1815-1826. Jednak nie potwierdzają tego miejskie plany i mapy z lat 1824 i 1835, co sugerowałoby drugą z przypuszczalnych dat. W drugiej połowie XIX wieku budynek pojawia się m.in. w umowach zawieranych przez ówczesnych właścicieli Opatówka.

Budynek pełnił wiele funkcji: w latach 1923-1932 mieściło się tu przedszkole prowadzone przez Narodową Organizację Kobiet, a później – fabryka cukierków (stąd też prawdopodobna nazwa utrwalona w pamięci mieszkańców – Cukiernia lub „Cukierenka”). Przez długi czas – w tym od II wojny światowej – pełnił funkcję mieszkalną. W drugiej połowie XX wieku stopniowo podupadał, bowiem nie przeprowadzono gruntownych remontów, dodatkowo obok zabytku powstały niepasujące do niego pomieszczenia gospodarcze. Na początku XXI wieku został przez lokalny samorząd sprzedany i trafił w ręce prywatne. Niestety, dalej niszczał, stąd Gmina Opatówek zdecydowała się przejąć zabytek i przeznaczyć na siedzibę gminnej biblioteki.

Aktualna oferta biblioteki jest bardzo szeroka, często niekonwencjonalna. Jak podkreśla Dyrektor Małgorzata Matysiak, dzięki temu do biblioteki przychodzą osoby w różnym wieku i z różnych środowisk. Biblioteka chętnie współpracuje z różnymi jednostkami, instytucjami, organizacjami i stowarzyszeniami. W bibliotece odbywają się spotkania autorskie, warsztaty, kursy komputerowe dla seniorów, spotkania z lokalnymi artystami i pasjonatami. Działania biblioteki często wychodzą poza jej siedzibę. Organizowane są rajdy piesze i rowerowe, wycieczki do ciekawych miejsc. Bibliotekarze organizują zajęcia, które są często uzupełnieniem programu nauczania na każdym szczeblu edukacji. Z powodu pandemii COVID-19 część działań ma ograniczony charakter, jednak część zajęć np. dla przedszkolaków odbywa się online. Istotna jest także działalność wydawnicza biblioteki, a także prowadzona od lat zbiórka starych fotografii dokumentujących ludzi i miejsca związane z regionem.

Biblioteka uczestniczy w licznych akcjach i projektach ogólnopolskich. Pozyskuje środki pozabudżetowe lub rozmaity sprzęt elektroniczny wykorzystywany do zajęć z dziećmi i młodzieżą. W swej pracy wdraża nowoczesne technologie. Od grudnia 2020 r. ma w swojej ofercie także książki w wersji elektronicznej: audiobooki i e-boki. Księgozbiór biblioteki jest stale uzupełniany o nowości wydawnicze, a istotny wpływ na jego kształt mają sami Czytelnicy. Na uwagę zasługuje również bogaty i stale uzupełniany zbiór publikacji o regionie kaliskim.

– Myślę, że to bardzo ważne, że Cukierenka znów służy lokalnej społeczności, dzięki czemu mieszkańcy gminy Opatówek, regionu mogą znów współtworzyć jej historię – podsumowała Dyrektor opatóweckiej biblioteki.

– Cieszę się, że nasza inwestycja rewitalizacji Domku Gotyckiego w Opatówku została zauważona i nagrodzona – powiedział Latarnikowi Kaliskiemu Sebastian Wardęcki, Burmistrz Gminy Opatówek. – Z jednej strony to udana rewitalizacja, ale z drugiej – przywrócenie temu budynkowi blasku i nadanie mu funkcji użyteczności publicznej, dzięki czemu świadczy o historii naszego miasteczka. Mam nadzieję, że budynek będzie służył mieszkańcom przez wiele lat!

Ośrodek kultury i małe kino w dworcu 

Cukierenka to nie jedyny zabytkowy budynek, który zyskał ostatnio nowy blask. W roku 2020 gruntowną rewitalizację przeszedł także były dworzec PKP przy ul. Dworcowej w Opatówku. Budynek powstał na początku XX wieku przy okazji budowy linii kolejowej Kalisz-Warszawa. Przez wiele lat pełnił funkcję dworca kolejowego, ale jego zmierzch przypada na początek lat 90. XX wieku. Później jego właściciel – spółka Polskie Koleje Państwowe – zaniedbał obiekt, nie widząc możliwości rozwoju. Problemem była też sytuacja prawna gruntów pod dworcem i jego otoczeniem.

Po kilku latach starań samorząd gminny przejął obiekt od PKP w roku 2014.  Od tej pory szukano środków na remont budynku i nadanie mu nowej roli. Okazją okazały się fundusze unijne ze wspomnianego Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego 2014+, dzięki którym Gmina zrealizowała inwestycję. Łączny koszt rewitalizacji dawnego dworca to ok. 1,7 mln zł, z czego ponad 800 tys. zł pochodzi z dofinansowania z WRPO.

Remont powoli dobiega końca – trwają prace wykończeniowe, a do budynku zostaną zakupione meble i niezbędne wyposażenie. Formalnym zarządcą dawnego dworca będzie Gminny Ośrodek Kultury w Opatówku.

Warto przypomnieć, że niedługo po odzyskaniu praw miejskich przez kilkanaście miesięcy zatrzymywały się tu nawet pociągi Intercity kursujące do Warszawy. Wkrótce kursy zawieszono, argumentując to niewielkim ruchem pasażerskim. Dziś głównie można dotrzeć drogą kolejową do Łodzi, Ostrowa Wielkopolskiego oraz Poznania. Kto wie, może odrestaurowany dworzec będzie też okazją do zwiększenia liczby pasażerów, a tym samym pojawienia się kolejnych pociągów zatrzymujących się na stacji Opatówek?

Jak powiedział Latarnikowi Kaliskiemu Burmistrz Sebastian Wardęcki, budynek będzie pełnił funkcję kulturalne i społeczne. – Po ukończeniu remontu i wyposażeniu wnętrza budynku, dawny dworzec w Opatówku będzie służył mieszkańcom i organizacjom, dając możliwość realizacji spotkań, zajęć i wydarzeń kulturalnych czy też cyklicznych wystaw. Niebawem ogłoszony zostanie przetarg w celu wyłonienia wykonawcy „kina za rogiem” , czyli sali multimedialnej na ok. 30-35 osób, która ma służyć integracji mieszkańców gminy. – podsumowuje włodarz Opatówka.

Także na tę część inwestycji Gmina Opatówek otrzymała dotację z WRPO. Całkowity koszt adaptacji sali na małe kino społecznościowe to nieco ponad 185 tys. zł, z czego dotacja z funduszy unijnych wynosi 127 500 zł.

Burmistrz Sebastian Wardęcki dodaje, że wykonawca będzie miał czas do końca lipca br. na realizację tej inwestycji, aby już od września mieszkańcy mogli korzystać z kameralnego kina w Opatówku.

Oby obostrzenia związane z pandemią COVID-19 pozwoliły na organizację ciekawych wydarzeń kulturalnych w zrealizowanym dworcu oraz kameralne seanse dla mieszkańców gmin!