Perła Architektury odzyskuje blask. Rektorat Uniwersytetu Kaliskiego otwarty po spektakularnej renowacji

Po latach oczekiwań i gruntownej renowacji, zabytkowy gmach przy placu Bogusławskiego 2 oficjalnie stał się sercem Uniwersytetu Kaliskiego. 14 marca 2025 roku, podczas uroczystego Święta Uczelni, nastąpiło otwarcie nowej siedziby rektoratu. Inwestycja o wartości blisko 49 milionów złotych nie tylko przywróciła stuletniemu budynkowi jego międzywojenną świetność, ale także odkryła jego skrywane przez dekady sekrety i dostosowała go do potrzeb nowoczesnej nauki.

Z kart historii – od Banku Polskiego do ruiny

Historia tego monumentalnego budynku sięga lat 1924-1926, kiedy to został wzniesiony jako siedziba Banku Polskiego według projektu wybitnego architekta Mariana Lalewicza. Jego powstanie było ważnym elementem odbudowy Kalisza po zniszczeniach I wojny światowej. Przez dekady gmach służył bankowości – po wojnie mieścił się tu oddział Narodowego Banku Polskiego, a następnie budynek stał się własnością Banku Gospodarstwa Krajowego. Niestety, w 2003 roku obiekt został zamknięty. Przez blisko 15 lat niszczał, a jego przyszłość stała pod znakiem zapytania, aż do 2017 roku, kiedy to został przekazany ówczesnej Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej (dziś Uniwersytet Kaliski) za symboliczną złotówkę.

Wielka renowacja – podróż w czasie i walka o detal

Prace modernizacyjne, trwające w latach 2019-2025, okazały się ogromnym wyzwaniem, dodatkowo skomplikowanym przez globalną pandemię. Pod ścisłym nadzorem konserwatora zabytków przeprowadzono kompleksowy remont, obejmujący wymianę okien, naprawę fundamentów, pieczołowite odnowienie gzymsów oraz całkowitą adaptację wnętrz i rewitalizację dziedzińca. Głównym celem było wierne odtworzenie wyglądu obiektu z okresu jego świetności.

Zadanie powierzono konsorcjum zatrudniającemu specjalistów z uprawnieniami konserwatorskimi, co okazało się kluczem do sukcesu. Największym wyzwaniem była walka ze zniszczeniami z czasów PRL. To wtedy bezpowrotnie niszczono oryginalny zamysł architekta, dobudowując niepotrzebne ściany i pokrywając szlachetne, marmurowe kolumny grubą warstwą zielonej farby. Dzięki archiwalnym fotografiom udało się odtworzyć dawny wygląd, a nawet dorobić drzwi do złudzenia przypominające te z lat 20. XX wieku. Prawdziwym triumfem konserwatorów było odkrycie w głównej sali bankowej i oficynach oryginalnych, bogatych zdobień i ornamentów, które przez dekady były ukryte pod tynkiem. Ich precyzyjne wydobycie przywróciło wnętrzom dawną elegancję.

Renowacja obfitowała w unikalne wyzwania inżynieryjne. Prawdziwym ewenementem na skalę światową jest zabytkowy skarbiec, zlokalizowany nietypowo na pierwszym piętrze. Aby zaadaptować go na ciąg komunikacyjny, zachowując jednocześnie jego pancerne drzwi, trzeba było wykuć obok nowe przejścia. Przebicie się przez ściany o grubości 120 cm było tytaniczną pracą – wykonanie każdego z otworów zajęło aż dwa tygodnie.

Zwrócono też uwagę na detale świadczące o historii. Stuletni budynek był projektowany dla ludzi o średnio 8 cm niższych niż dziś. Widać to w oficynach, gdzie oryginalna, zabytkowa dolna część balustrady została zachowana i odrestaurowana, a na górze dorobiono nową, wyższą część dla zapewnienia bezpieczeństwa. Ciekawostką jest również dawne pomieszczenie dla snajpera, które zlikwidowano na rzecz przeszkleń, choć pojawił się pomysł, by jego historia została upamiętniona przez manekina w stroju strzelca. Nawet w piwnicach zachowano historyczne elementy, jak oryginalna wrzutnia nocna, jednocześnie adaptując całą przestrzeń na potrzeby pracowników i studentów, tworząc m.in. tymczasowy schron.

Nowy rozdział – uczelnia i miasto zyskują nową wizytówkę

Uroczyste otwarcie rektoratu nastąpiło 14 marca 2025 roku, podczas Święta Uniwersytetu Kaliskiego. Po symbolicznym przecięciu wstęgi w odnowionych wnętrzach odbyło się pierwsze posiedzenie senatu uczelni. Dzień później, 15 marca, zorganizowano dzień otwarty, podczas którego setki mieszkańców mogły na własne oczy zobaczyć efekty renowacji. Uczelnia zapowiada, że wkrótce zorganizuje kolejną okazję do podziwiania tego wspaniale odrestaurowanego zabytku.

Do artykułu dołączone zostaną zdjęcia dokumentujące przemianę budynku, ukazujące jego stan „przed” i spektakularny efekt „po” renowacji, co najlepiej zobrazuje skalę przeprowadzonych prac.

Uznanie w całej Polsce i prestiżowy tytuł

Jakość wykonanych prac zyskała uznanie w całej Polsce, o czym świadczy otrzymanie prestiżowego tytułu ,,Modernizacja roku” w kategorii obiektów zabytkowych, podczas Ogólnopolskiego Konkursu Budowlanego „Modernizacja Roku & Budowa XXI w.”. To ogromne wyróżnienie dla uczelni i miasta.

Autor: Mgr inż. Jakub Konopiński