Symbolika nad Prosną. Co powinno kojarzyć się z Kaliszem?
Warszawa ma syrenkę, Kraków ziejącego ogniem smoka, w Poznaniu trykają się koziołki, natomiast we Wrocławiu na każdym kroku spotkać można krasnale. Każde z tych miast ma swoje charakterystyczne symbole lub rzeźby, które od razu są z nim kojarzone. A co zasługuje na to, by reprezentować Kalisz?
Odwiedzając dane miasta Polski, Europy czy świata, jesteśmy ciekawi ich walorów turystycznych. Niektórzy jeżdżą zwiedzać zabytki, inni szukają miejsc rekreacji, jeszcze inni zaś ciekawi są oferty gastronomicznej czy rozrywkowej. Zauważyć jednak można, że niektóre z miast mają swoje charakterystyczne elementy, na myśl i widok których od razu wiemy skąd pochodzą. Problem braku symbolu, który od razu kojarzy się z Kaliszem, zauważył radny Zbigniew Włodarek. Przyjrzyjmy się zatem tym najbardziej popularnym w Polsce i pomyślmy, co może w ten sposób reprezentować nasze miasto.
Poznańskie koziołki
Zacznijmy od stolicy naszego województwa. Na Starym Rynku w Poznaniu stoi ratusz, w którym mieszkają dwa koziołki. Każdego dnia w południe wychodzą one z wieży budynku, aby zacząć ze sobą rywalizację za pomocą swoich rogów. Trykanie się poznańskich koziołków zawsze gromadzi sporą rzeszę mieszkańców i turystów.
Symbol ten ma swoje pochodzenie od jednej z miejskich legend. Gdy z okazji odsłonięcia zegara na wieży ratuszowej urządzono przyjęcie, jeden z kuchcików przypalił sarni udziec. Aby to zataić, wziął z łąki pasące się koziołki, które przyprowadzone do kuchni uciekły na wieżę ratusza. Tam trykające się zwierzęta dostrzegli mieszkańcy, a pomysł ten tak bardzo spodobał się radnym, że kazali dobudować do zegara mechanizm z koziołkami.
Wrocławskie krasnale
Przechodząc się ulicami Wrocławia szczególnie warto patrzeć pod nogi. W coraz większej ilości punktów miasta można bowiem napotkać jeden z bardziej oryginalnych symboli. Mowa oczywiście o krasnalach.
Obecnie w mieście można spotkać ponad trzysta skrzatów, najpopularniejsze zobaczymy na wrocławskim rynku. Ich położenie często związane jest z miejscem, koło którego się znajdują. Przykładem może być Krasnal Księgarz, stojący przy Wrocławskiej Księgarni Archidiecezjalnej.
Jedną z legend pochodzenia skrzatów jest ta mówiąca o niesfornym krasnalu, który przybył do Wrocławia i utrudniał życie mieszkańców. Władze zauważywszy problem, zwróciły się do rodzimych krasnali o pomoc, które to miały przepędzić nieproszonego gościa. W rzeczywistości jednak ich obecność związana jest z działalnością ruchu artystyczno-społecznego „Pomarańczowa Alternatywa”, której członkowie w latach 80. XX wieku demonstrowali za pomocą happeningów swoje poglądy. Jedną z popularniejszych akcji było malowanie krasnali w miejsce zamalowanych przez milicję antyreżimowych haseł. Na cześć tej inicjatywy, w 2001 stanął pierwszy skrzat – Papa Krasnal.
Syrenka Warszawska
Warszawską Syrenkę spotkamy w dwóch miejscach stolicy. Jedna znajduje się na Rynku Starego Miasta, drugą zaś zobaczymy na bulwarach wiślanych. Ma ona postać pół kobiety, pół ryby, która w lewej dłoni trzyma tarczę, w prawej zaś miecz. Jest jednym z symboli Warszawy, występuje także w herbie miasta.
Legenda mówi, iż w czasach gdy morza zamieszkiwały złotowłose syreny, jedna z nich postanowiła wybrać się Wisłą na południe. Gdy dotarła do Warszawy, widok na Stare Miasto tak się jej spodobał, że postanowiła tu zostać. Jej obecność stanowiła jednak problem dla rybaków, gdyż była ona dość niesforna i utrudniała im połów ryb. Chcieli się z nią jak najszybciej rozprawić, jednak swoim śpiewem o Wiśle tak ich wzruszyła, że postanowili odstąpić od wymierzenia kary. Kolejnym niebezpieczeństwem dla niej był chciwy kupiec, który chciał prezentować ją na jarmarkach. Uwięziona przez niego w skrzyni zaczęła płakać, co nie uszło uwadze synowi rybaka i jego kolegom, którzy uratowali ją z opresji. Od tego czasu Syrenka z wdzięczności strzeże warszawskiego grodu oraz jego mieszkańców.
Smok Wawelski
Będąc w Krakowie i zwiedzając Wawel wskazane jest, aby udać się ku podnóżom Wzgórza Wawelskiego, gdzie od 1972 roku znajduje się odlana z brązu rzeźba smoka. Aspektem przyciągającym turystów na pewno jest fakt, że rzeźba smoka zasilana jest gazem ziemnym, przez co w 10-minutowych odstępach przez całą dobę zionie ona prawdziwym ogniem.
Legenda o smoku wawelskim jest jedną z bardziej znanych w Polsce. Smok, który terroryzował mieszkańców grodu Kraka, miał zostać zabity. Żadnemu z rycerzy nie udało się jednak tego dokonać. Zrobił to natomiast szewc Skuba, który podsunął mu do pożarcia barana wypchanego siarką. W wyniku jego zjedzenia, smoka dopadło olbrzymie pragnienie, które postanowił zgasić wodą z Wisły. Pił ją tak długo, aż pękł. Po wszystkim w grodzie zapanowała olbrzymia radość, sam szewczyk został natomiast sowicie wynagrodzony.
Bielsko-Biała – Bolek i Lolek
Bolek i Lolek to produkowana w latach 1963-1964 popularna bajka dla dzieci. Opowiada ona przygodę dwóch kolegów, którzy w każdym odcinku odgrywają sceny z danej lektury czy filmu. Animacja produkowana była w Studiu Filmów Rysunkowych w Bielsku-Białej, gdzie też w 2011 roku stanął poświęcony temu pomnik.
Łódź i Stajnia Jednorożców
Manufaktura oraz „Filmówka”, te obiekty każdy odwiedzający Łódź kojarzy od razu. Pierwszy z nich to zaadoptowana na potrzeby centrum handlowego dawna Fabryka Izraela Poznańskiego, drugi zaś to budynek znanej na cały świat Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej.
Ostatnimi czasy do miana nowego i bardzo charakterystycznego symbolu Łodzi można zaliczyć jednak „Stajnię Jednorożców”. Przystanek łódzkiego tramwaju urósł do miana nieoficjalnego symboli Łodzi przez swoją wyróżniającą się architekturę. Składa się na niego wiata zbudowana ze specjalnej membrany, na której nadrukowano kolorowe ornamenty. Jednorożce to fantastyczne stworzenia o przeróżnych barwach, nazwa zatem kojarzy się jednoznacznie.
Szczecin i… paprykarz
Czy są tu wielbiciele paprykarza szczecińskiego? Zapewne tak. Będąc latem w Szczecinie mieliście zatem okazje do sfotografowania się na tle pomnika paprykarza szczecińskiego.
Tak, ten lubiany przez niektórych produkt, zmielone rybie mięso z ryżem, cebulą, koncentratem pomidorowym w oleju, urósł do miana symbolu miasta, a na pewno symbolu kulinarnego. Sam pomnik, postawiony w 2020 roku, budził jednak sporo kontrowersji, głównie ze względu na jakość wykonania. Pomnik ten był de facto modelem puszki po konserwie.
Kalisz i… co przychodzi nam na myśl.
Myślimy Kalisz. Co jako pierwsze kojarzy się z naszym miastem? Architektura? Zabytki? Park Miejski? Na pewno każdy z tych symboli znajdzie uznanie wśród mieszkańców Kalisza.
Do architektury na pewno zaliczyć można ścisłe centrum miasta, gdzie zachowany został średniowieczny układ urbanistyczny. Ulice handlowe, które przecięte zostały systemem przecznic i centralnie położony prostokątny rynek wraz z ratuszem. Do tego liczne zabytki w postaci kamienic, budynków sakralnych, elementy dawnych fortyfikacji miejskich. Spacerując po kaliskim śródmieściu symbole godne reprezentowania Kalisza znajdziemy na każdym kroku.
Co do najstarszego parku miejskiego w Polsce, którego historia sięga aż do roku 1798 roku, to powstał w miejscu pojezuickiego ogrodu warzywnego. Od 1964 roku znajduje się na liście Państwowego Rejestru Zabytków. Okalany przez ramiona Prosny i jej kanałów, jest bogaty w roślinność i drzewostany. Są wśród nich trzy razem rosnące pomniki przyrody o wysokości mniej więcej 40 metrów. Jednymi z najpopularniejszych mieszkańców parku są kaczki krzyżówki, dzięcioły oraz uwielbiane szczególnie przez dzieci wiewiórki pospolite.
Czy jednak musimy brać pod uwagę architekturę i jej elementy? Jak widać po powyższych przykładach do rangi symbolu miasta może urastać nawet produkt spożywczy. Naszym kulinarnym reprezentantem mogą być andruty kaliskie, smakołyk w postaci cienkiego wafla, na którego składają się wyłącznie mąka pszenna, cukier oraz olej rzepakowy. Jego historia sięga prawdopodobnie historii produkcji żydowskiej macy, bardzo popularnej w Kaliszu. Skład produktu wskazuje jednak, że jest to produkt oryginalny o charakterystycznym stałym kształcie i wielkości. W 2005 roku produkt ten został wpisany na listę produktów tradycyjnych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, od 2009 roku zaś gości zaś na liście produktów regionalnych o chronionym oznaczeniu geograficznym.
źródło: http://kaliskieandruty.pl/andruty/
Architektura i kulinaria to nie musi być wszystko. Takie miasta jak Warszawa czy Kraków słyną z legend, których postacie stały się symbolami miasta. Tutaj Kalisz również ma się czym pochwalić.
Trębacza z wieży kaliskiego zamku kojarzy większość mieszkańców naszego miasta. Widnieje on w herbie Kalisza, jest ukazany także w logotypie Kaliskich Linii Autobusowych. Jego postać widnieje już na najstarszej miejskiej pieczęci z 1374 roku.
Dokumenty z tego okresu wspominają, że trębacz miał za zadanie wypatrywanie pożarów z wieży miejskiego ratusza oraz codziennego odgrywania filmów. W 2017 roku doszło do zmiany identyfikacji wizualnej materiałów promocyjnych Kalisza, w wyniku czego wprowadzono także nowe logo. Mimo, iż projekt reprezentował wysoki poziom, zabrakło w nim właśnie charakterystycznego motywu jakim był trębacz. Jest to o tyle niezrozumiałe, że rok wcześniej dokonano odświeżenia Herbu Kalisza, gdzie trębacz zajmuje tam główne miejsce.
Wracając nieco do tematu architektury, na pewno jednym z jej charakterystycznych elementów są pozostałości dawnych fortyfikacji miejskich. Na obrzeżach Parku Miejskiego zachowały się one w postaci średniowiecznej baszty wraz z fragmentem murów obronnych. Z Basztą Dorotką, bo to o niej mowa, wiąże się kolejna kaliska legenda.
W dawnych czasach, na zamku w Kaliszu mieszkał starosta wraz ze swoją córką Dorotką. Gdy dziewczyna dorastała, ojciec zaczął poszukiwania kandydatów na jej męża. Chciał, by był to majętny rycerz z dobrego rodu. Do zamku zaczęli przybywać mężczyźni z dalszych i bliższych okolic, żaden jednak z nich nie był w stanie zdobyć serca Dorotki. Przyszły trudne czasy dla ojczyzny, starosta został wezwany do odbycia trudnej misji. Jego córka, pozostawiona na zamku wiodła spokojne życie. Nie dbała ona o swoje płaszcze oraz sukienki, jednak jej słabością były trzewiki. Mieszkający w Kaliszu szewczyk Marcinek, znany z umiejętności pięknego ich tworzenia i wyszywania haftem, często gościł u Dorotki, aby dopasowywać buty do jej niewielkiej stopy. Młodzi z czasem zakochali się w sobie i przebywali w swoim towarzystwie, co oczywiście nie umknęło zamkowej służbie. Pewnego razu wychodząc z komnaty od Dorotki, został zauważony i goniony przez straż. Uciekając przez mur, stopa poślizgnęła mu się na wilgotnej cegle, co skończyło się upadkiem z wysokości i śmiercią na miejscu. Dorotka pogrążyła się w rozpaczy, przeżywała żałobę zamknąwszy się w komnacie. W tym czasie do miasta powrócił jej ojciec. Gdy jednak dowiedział się on o szewczyku, zdenerwował się bardzo. Kazał zamurować swoją córkę w baszcie. Dorotka umarła w niej z tęsknoty oraz chłodu. Historia głosi także, że w baszcie tej zamykano dziewczyny, które źle się prowadziły i określano je mianem Dorotek.
Z czym turyści wrócą z Kalisza?
Odwiedzający wyżej wymienione miasta przywożą ze sobą najczęściej wykonane zdjęcia przedstawionych symboli. To, czy są to symbole poważne, to pozostaje kwestią gustu. Na pewno są jednoznacznie kojarzone i widząc je, od razu konkretne miasto przychodzi na myśl. Kalisz także na to zasługuje.
Problem braku jednoznacznego symbolu naszego miasta zauważył radny Rady Miasta Kalisza, Zbigniew Włodarek, który uważa, że mógłby stać się on atrakcją turystyczną wpisaną dodatkowo w plan rewitalizacji. Wybór symbolu w postaci rzeźby miałby rozstrzygnąć konkurs dla mieszkańców. Symbolu Kalisza należy upatrywać w wyżej wymienionych przykładach czy macie swoje propozycje?
Źródła:
- https://www.globtroterek.com/koziolki-poznanskie
- https://citycentralapartments.pl/blog/skad-sie-wziely-wroclawskie-krasnale-i-gdzie-je-mozna-spotkac
- https://warsawtour.pl/legenda-o-warszawskiej-syrence
- https://www.podrozepoeuropie.pl/smok-wawelski-krakow
- http://www.krakow.travel/artykul/115/legenda-o-smoku-wawelskim
- https://proszewycieczki.wordpress.com/2020/04/19/lodz-stajnia-jednorozcow
- https://wszczecinie.pl
- http://www.parki.org.pl/parki-miejskie/park-miejski-w-kaliszu
- http://kaliskieandruty.pl/andruty
- https://regiony.rp.pl/archiwum/art17628901-muzyczny-symbol-miasta
- https://wielkopolskaciekawie.pl/legendy/legenda-o-kaliskiej-dorotce/
