Urokliwy dworek w Koźminku
Dworek Mielęckich w Koźminku to jedna z najnowszych rewitalizacji na terenie powiatu kaliskiego. Obiekt zyskał nowy blask nie tylko na zewnątrz, ale także w środku – zajrzeliśmy do zakamarków uroczego zabytku. O tym, jaka będzie nowa funkcja dworku, a także o unikatowych znaleziskach w trakcie remontu, dowiesz się z naszego artykułu!
Krótka historia uroczego dworku
Historia dworku w Koźminku sięga drugiej połowy XVIII wieku, kiedy pobudowano okazały budynek dla chorążego Józefa Kiełczewskiego z Kalisza. Był zamieszkały aż do lat 50. XX wieku. W latach 1905-1906 przeszedł gruntowny remont staraniem Marii z Mielęckich i jej męża przemysłowca Tadeusza Hantkego. Aż do II wojny światowej dwukondygnacyjny dwór należał do rodziny Mielęckich, a ostatnimi właścicielami była rodzina Stawskich. Po wojnie w dworku mieściło się przedszkole oraz mieszkania komunalne. Spowodowało to stopniową dewastacje budynku, który zaczęła atakować wilgoć. Zresztą był to odwieczny problem dworku, co pokazują stare fotografie oraz ostatnie prace remontowe, w trakcie których znaleziono ślady smoły do wysokości dwóch metrów od podłogi!
„Dzięki gruntownemu remontowi na początku XX wieku, dworek zyskał manierę wielkopolską, odrodzeniową.” – powiedział Latarnikowi Kaliskiemu Karol Matczak z Urzędu Miejskiego Gminy Koźminek. To dzięki niemu możemy zajrzeć w każdy zakątek dworku i zobaczyć, jak dziś wygląda ten uroczy zabytek, otoczony sześciohektarowym parkiem, zabudowaniami dworskimi i stawami. „W parku znajduje się przepiękny platan klonolistny, a jak mówią przekazy, prawdopodobnie został on posadzony z okazji uchwalenia Konstytucji 3 Maja.” – dodaje K. Matczak.
Rewitalizacja dworku
Budynek dalej niszczał i w ostatnich latach nie nadawał się już do zamieszkania czy jakiejkolwiek działalności. I zapewne niszczałby dalej, gdyby nie pomysł władz lokalnych, aby zrewitalizowany dworek otworzyć dla mieszkańców i dać im możliwość korzystania z obiektu na cele kulturalno-społeczne.
„Rewitalizacja dworku miała charakter kompleksowy, dlatego potrzebne były ogromne środki, aby ją wykonać” – mówi Iwona Michniewicz – Burmistrz Gminy Koźminek. „Udało się pozyskać dotację na zadanie pt. Konserwacja i restauracja zabytkowego dworu w Koźminku na potrzeby utworzenia ośrodka kultury i organizacji pozarządowych, realizowany w ramach: Osi Priorytetowej 9 Infrastruktura dla kapitału ludzkiego Działanie 9.2 Rewitalizacja miast i ich dzielnic, terenów wiejskich, poprzemysłowych i powojskowych Poddziałanie 9.2.2 Rewitalizacja miast i ich dzielnic, terenów wiejskich, poprzemysłowych i powojskowych w ramach ZIT dla rozwoju AKO Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2014 – 2020. Całkowita wartość projektu to 3 250 000,00 zł a kwota dofinansowania 2 006 109,35 zł.” – dodaje Burmistrz Iwona Michniewicz.
„Wykonano szereg prac, m.in. prace zewnętrzne związane z elewacją, wymianę dachówki, wymianę stolarki okiennej i drzwiowej, położono też nową podłogę. Mieliśmy też środki na nową instalacje elektryczną, a także system sanitarny. Duży nacisk położyliśmy na bezpieczeństwo budynku, dlatego w dworku zainstalowano system przeciwpożarowy i antywłamaniowy. Dużym wyzwaniem było zabezpieczenie budynku przed wilgocią, stąd w trakcie renowacji zlecono montaż izolacji przeciwwilgociowej oraz fundamentów dworku.” – opisuje poszczególne etapy prac I. Michniewicz.
Dużym atutem jest lokalizacja w bezpośrednim sąsiedztwie parku i innych ciekawych zabudowań. Szczególną uwagę przyciąga dawny spichlerz(wpisany na listę trwałych ruin), Po wyjściu z dworku można zaś wybrać się na spacer parkowymi alejkami. Natomiast teren bezpośrednio za zrewitalizowanym zabytkiem ma służyć organizacji koncertów i innych wydarzeń plenerowych w miesiącach letnich.
Unikalne polichromie
W trakcie rewitalizacji dworku okazało się, że zabytek skrywa niezwykły sekret. Odnaleziono bowiem relikty polichromii, które nawiązują do okresu oświecenia. Karol Matczak dodaje: „Modne wówczas było umieszczanie na ścianach postaci z historii Greków czy Rzymian: byli to wodzowie i myśliciele. Wchodząc do takiego dworku, goście od razu widzieli, że gospodarz hołdował określonym cnotom takim jak m.in. męstwo czy mądrość. Takie polichromie przetrwały do dziś,np. na Wawelu w Krakowie, w Bydgoszczy czy w Gdańsku.Byłoby wspaniale odrestaurować te polichromie.”
Niestety, takie prace konserwatorskie to ogromny koszt.Dodatkową trudnością jest fakt, że jedynie połowę postaci przedstawionych na polichromiach, czyli 8 z 16, przetrwała i można je zidentyfikować. Pozostałe można odtworzyć, na zasadzie analogii oraz w oparciu o inne polichromie w Polsce, z zachowaniem sztuki konserwatorskiej. Władze gminne dysponują wstępną wyceną prac opiewającą na kwotę ponad 400 tys. zł. Tak wysoka kwota uniemożliwia podjęcie prac ze środków własnych gminy, jednak włodarze liczą na pozyskanie środków zewnętrznych dedykowanych ochronie zabytkomze względu na unikatowy charakter polichromii.
W sali, gdzie znajdują się polichromie, stanął piękny zabytkowy fortepian wypożyczony z Muzeum Historii Przemysłu w Opatówku. Jego historia także jest niezwykła, bowiem II wojnę światową przetrwał… w wagonie towarowym, na bocznicy kolejowej w Warszawie. Bez wątpienia, gdyby jego przedwojenni właściciele nie zdążyli go spakować, chcąc wydostać się z obleganej Warszawy, a pociąg odjechał w nieznanym kierunku, trafiając prędzej czy później na żołnierzy niemieckich czy rosyjskich, nie przetrwałby do dziś. Inną dworkową salę zdobi piękny piec kaflowy w kolorze zieleni, stąd pomieszczenie zyskało nieformalną nazwę „sali zielonej”.
Przyszłość zabytków w Koźminku
Według planów władz samorządowych Gminy Koźminek, w połowie 2021 r. utworzone zostanie Gminne Centrum Kultury i Sportu, które swoją siedzibę będzie miało w zabytkowym dworku. Centrum będzie zajmowało się szeroko rozumianą kulturą i sportem, a pod swoje skrzydła ma wziąć także gminną bibliotekę. Część działań kulturalnych będzie odbywała się zapewne w dworku, ale jak podkreśla Karol Matczak, odrestaurowany zabytek ma być także miejscem spotkań i działań organizacji społecznych takich jak zespoły ludowe, orkiestra dęta, seniorzy, pszczelarze, itd. Na piętrze będzie się mieściła świetlica socjoterapeutyczna, przeznaczona dla dzieci wymagających szczególnej troski i pomocy, a także miejsce spotkań grup samopomocowych czy innych, np. organizacji pozarządowych. Bez wątpienia dworek Mielęckich będzie tętnił życiem, stanowiąc ważne miejsce integracji mieszkańców Gminy Koźminek i całego powiatu kaliskiego.
W planach włodarzy Koźminka, najmłodszego obecnie polskiego miasteczka, które odzyskało prawa miejskie z początkiem roku 2021, jest także pozyskanie środków na remont wnętrza zabytkowej kaplicy, która w ostatnim czasie została odratowana. Dotychczas wykonane zostały prace w obrębie zewnętrznej struktury (naprawa dachu, wymiana stolarki okiennej i drzwiowej, odbudowa elewacji). Koszt remontu zabytkowej kaplicy to ponad 468 tys. zł, z czego 297 tys. zł pochodził ze środków Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich.
„Poszukujemy pomysłu i kolejnych pieniędzy, by ten obiekt uratować. Tego typu wydatki to dla samorządów podobnych koźmineckiemu – wysiłek nie do udźwignięcia, bez zewnętrznego wsparcia. Gmina dba o swoje zabytki, ale to zadania niezwykle kosztowne. Staramy się ożywiać ten budynek, nawet w takim stanie, w jakim jest obecnie. Przestrzeń ta służy do organizacji ciekawych spotkań i wystaw– następna z nich będzie poświęcona związkom Koźminka ze św. Józefem Kaliskim, nawiązując do ustanowionego Roku św. Józefa.” – podsumowuje Burmistrz Iwona Michniewicz.
Fot.: Burmistrz Koźminka Iwona Michniewicz, Mateusz Walczak
Dworek w Koźminku
Okolica Dworku w Koźminku
Wnętrza Dworku
Wnętrza Dworku
Wnętrza Dworku
Wnętrza Dworku
Dworek w Koźminku
Wnętrza Dworku
Wnętrza Dworku
Wnętrza Dworku
Dworek w Koźminku
Wnętrza Dworku
Wnętrza Dworku
Wnętrza Dworku
Wnętrza Dworku
Wnętrza Dworku
Karol Matczak
Tablica przed kaplicą „Ścieżki edukacyjne”
Kaplica poewangelicka
Tablica przed kaplicą „Ścieżki edukacyjne”
Wnętrze kaplicy poewangelickiej
Wnętrze kaplicy poewangelickiej
