Szpital w Wolicy „zielonym” wzorem dla reszty Polski?
Dziś zakończyła się dwudniowa konferencja „Rola Zielonych Szpitali w przeciwdziałaniu zmianom klimatu”. Jej celem było pochylenie się nad tematem postępujących zmian klimatycznych oraz możliwych metod zapobiegania im – w tym w szczególności w sektorze instytucji opieki zdrowia. Wydarzenie to również pokłosie współpracy jaką szpital w Wolicy nawiązał w 2021 roku ze Światową Organizacją Zdrowia.
Konferencja była dla uczestników miejscem wymiany poglądów w zakresie tematów ekonomicznych, społecznych i zdrowotnych w zestawieniu ze zmianami klimatu. Była także okazją do dzielenia się doświadczeniami, dotyczącymi nowych technologii w służbie ochrony środowiska i klimatu. Miała również stać się, zgodnie z zaleceniami Konferencji Klimatycznej COP26 oraz programu Health Care Climate Challange, okazją do mobilizacji władz lokalnych oraz przede wszystkim regionalnego środowiska medycznego w kwestii promowania zdrowego oraz odpowiedzialnego stylu życia. W efekcie miałoby to pozwolić jeszcze lepiej wpływać na środowisko naturalne, a przy tym podkreślać istotność zielonej energii oraz zdrowego klimatu.
W wydarzeniu wzięło udział 23 prelegentów – w tym gości z zagranicy. Organizatorem był Wojewódzki Specjalistyczny Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej Chorób Płuc i Gruźlicy w Wolicy koło Kalisza, który w maju zeszłego roku gościł dr Palomę Cuchi – Przedstawicielkę WHO w Polsce. W tamtym czasie rozmawiano m.in. o współpracy i planach dążenia szpitala w Wolicy do otrzymania miana członka Global Green and Healthy Hospitals. Obecnie placówka włączyła się już we wspomniany program, stając się tym samym jednym z dwóch takich miejsc w Polsce. Aktualnie program zrzesza 1500 członków na całym świecie (120 w Europie) w 74 krajach (20 w Europie), mając przy tym około 50 tysięcy centrów opieki zdrowotnej (6 tysięcy w Europie).
Chcemy pokazać, że wcale nie potrzeba wielkich pieniędzy i nie generuje się kosztów dodatkowych, realizując zadania z ochrony środowiska. Jest wręcz odwrotnie. Na konferencji udowodniliśmy, że prawie każde działanie proekologiczne przynosi wymierne korzyści ekonomiczne, a przy tym korzyści dla zdrowia nas wszystkich, które są niewymierne. Polska należy niestety do jednego z najbardziej zanieczyszczonych krajów w Europie, jeśli chodzi o powietrze – na 50 najbrudniejszych miast aż 36 jest zlokalizowanych w naszym kraju. Jeśli nie zewrzemy szeregów i nie zaczniemy działać na rzecz ochrony środowiska, to może okazać się, że ta liczba nie tylko wzrośnie, ale też taką spuściznę zostawimy naszym potomnym. Nie będzie już wtedy szans, żeby z tego błędnego koła wyjść.
Sektor ochrony zdrowia to bardzo duża część gospodarki ze swoimi emisjami i obciążeniami. Myślę, że jest potrzebna mentalna zmiana jakościowa, by zobaczyć na ile różnego rodzaju działania (od procedur medycznych do funkcjonowaniu samych placówek służby zdrowia), mogą usprawnić funkcjonowanie placówek medycznych. Będzie wtedy możliwe mniejsze obciążenie dla środowiska, przy jednoczesnym nie naruszaniu bezpieczeństwa pacjentów. Największą zaletą tej konferencji było to, że na poziomie konkretnej placówki zdrowia wskazywane mechanizmy działają. To nie były wykłady teoretyczne – można było powiedzieć: „u nas wygląda to w ten konkretny sposób”.
Jak zapowiadał dyrektor szpitala w Wolicy, placówka nie zamierza być członkiem wspomnianego programu wyłącznie „na papierze”. W planach są kolejne konferencje i działania edukacyjne, które miałyby na celu zachęcić jeszcze większe grono osób – w tym dyrektorów kolejnych szpitali – do dołączenia do inicjatywy. Pierwszym z działań, jakie wdrożono w szpitalu były zmiany w kotłowniach. Lecznica posiadała dwie kotłownie węglowo-koksowe, które generowały koszty na poziomie ok. 500 tys. złotych rocznie. Gdy placówka przeszła na energię gazową, wydatki zmniejszyły się do ok. 110 tys. złotych rocznie. Na miejscu mają pojawić się także w ciągu kilku miesięcy panele fotowoltaiczne, które miałyby pozwolić na zagwarantowanie szpitalowi energii na poziomie 90% obecnego zapotrzebowania. W lecznicy działa również kilka zespołów, pracujących nad wdrażaniem kolejnych wytycznych i zaleceń WHO – m.in. zespół ds. wdrażania ekologii.
Idąc w ślad za szpitalem w Wolicy, również kaliskie starostwo planuje wdrożenie rozwiązań, które miałyby pozwolić na obranie podobnej, „zielonej” ścieżki funkcjonowania urzędu. Wśród pomysłów znajduje się m.in. rezygnacja z papierowego obiegu dokumentów i przejście na formę w pełni elektroniczną.
Wszystkich, którzy nie śledzili tego, co się dzieje w Wolicy, zaskoczyło tempo zmian. Powstał bardzo nowoczesny i potrzebny obiekt w ekspresowym tempie – chodzi tutaj o nowy oddział rehabilitacyjny. Teraz chcemy, by zapowiadana fotowoltaika już za kilka miesięcy produkowała prąd na potrzeby placówki. Wszystko dzieje się w szybkim tempie i szybko będzie można ocenić efekty zmian. To nas bardzo cieszy – również efekty szerokiej współpracy na terenie naszego powiatu.
Także samorządy mogą uczyć się od szpitali, bo na konferencji pojawił się przykład placówki w Grecji, gdzie całą „papierologię” przeniesiono na wersje elektroniczne dokumentów, co dało konkretne efekty i możliwości w ochronie środowiska. W tym zakresie rozmawiamy ze Starostą, by podobny pomysł wesprzeć w kaliskim starostwie i by urząd stał się także „zielony”. Takie procedury ograniczają ilość dokumentów i papieru, jaki jest w obrocie urzędowym
„Aby chronić lokalne i globalne zdrowie przed zmianami klimatycznymi i ich źródłami, świat musi przejść w kierunku gospodarki opartej na czystej, odnawialnej i zdrowej energii. Rzeczywiście, przejście na gospodarkę czystą energią przyniesie korzyści zarówno dla klimatu, jak i zdrowia ludzi. Opieka zdrowotna może przyczynić się do tego przejścia poprzez dekarbonizację zużycia energii, operacji i łańcucha dostaw, zmniejszając swój ślad klimatyczny zgodnie z ambicjami porozumienia paryskiego w sprawie zmian klimatycznych. Opieka zdrowotna jest również na pierwszej linii frontu zmian klimatycznych. Szpitale, ośrodki zdrowia i podmioty świadczące opiekę zdrowotną są pierwszą odpowiedzią na ekstremalne zdarzenia pogodowe i muszą budować odporność, aby działać i służyć swoim społecznościom podczas katastrof związanych z klimatem” – tłumaczą organizatorzy.
W programie całej konferencji znalazła się wizyta studyjna w szpitalu w Wolicy, gdzie uczestnicy mogli zapoznać się m.in. z zastosowaniem odnawialnych źródeł energii, odwiedzić pracownię cytostatyków czy wspominany budynek modułowy Oddziału Rehabilitacji Pulmonologicznej. Dwudniowe wydarzenie podzielono na kilka sesji, wśród których znalazły się: „Zielona transformacja w opiece zdrowotnej”, „Ochrona Środowiska, a zrównoważony rozwój w ochronie zdrowia”, „Dekarbonizacja i cyfrowa transformacja opieki zdrowotnej – dobre praktyki szpitali w Europie” oraz „Opieka zdrowotna jako pierwsza linia frontu zmian klimatycznych. Zielone szpitale przyszłością zdrowego świata”. Całość zakończyła się debatą na temat działania i solidarności w postępowaniu w ochronie środowiska – „Ludzkość musi zacząć działać natychmiast, by ograniczyć globalne ocieplenie”, którą poprowadziła Wioletta Przybylska, a wśród ekspertów znaleźli się: dr Dorota Jarosińska – WHO, dr Sławomir Wysocki – dyrektor szpitala w Wolicy, Scott Brady – Executive Director Global Green Healthy Hospitals, Jorge Maria Blanco z Hiszpanii, Anna Fuhrmann – Global Green Healthy Hospitals. Patronat nad wydarzeniem objęli: Marszałek Województwa Wielkopolskiego – Marek Woźniak, Prezydent Miasta Kalisza – Krystian Kinastowski oraz Starosta Kaliski – Krzysztof Nosal.
